W jaki sposób nowe technologie mogą pomóc w prewencji i leczeniu chorób kardiologicznych? Trudno dziś zdefiniować, która technologia jest nowa, a która już weszła do codziennej praktyki klinicznej.
Dr hab. Paweł Balsam
I Katedra i Klinika Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Wysyłanie EKG z karetek pogotowia ratunkowego do ośrodków zajmujących się leczeniem zawałów serca może być dla niektórych osób jeszcze nową technologią, ale dziś jest już standardem postępowania. EKG wykonuje się pacjentowi z zawałem serca w karetce i wysyła do ośrodka, w którym kardiolog je interpretuje, by zdecydować, czy chory wymaga natychmiastowej koronarografii i wszczepienia stentów, czy nie.
Smartwatch z EKG
Mamy dużo nowych technologii: to proste urządzenia, które możemy nosić na ręku, typu zegarek smartwatch z wbudowanym EKG. Są to certyfikowane urządzenia medyczne, które spełniają normy europejskie i amerykańskie, mają certyfikat FDA (Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków), certyfikat CE (europejski certyfikat świadczący o tym, że jest to wyrób medyczny). Na podstawie przesyłanych przez nie danych można podejmować konkretne decyzje. Jeżeli chodzi o prewencję chorób sercowo-naczyniowych, genialnym rozwiązaniem są ciśnieniomierze wysyłające dane do lekarza, który może zdalnie zadecydować o zastosowaniu home blood pressure monitoring. To już znajduje się w wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. U pacjenta z nadciśnieniem tętniczym ? lub podejrzeniem nadciśnienia tętniczego ? najlepszym sposobem kontroli jest pomiar w warunkach domowych i możliwość wysyłania telemetrycznego lub telemedycznego.
Aplikacje dla pacjentów
Telemedycyna i nowe terapie to nie tylko urządzenia, ale też proste aplikacje. Pacjent z nadciśnieniem tętniczym codziennie powinien mierzyć ciśnienie. Dane zapisuje na kartce, w niespójny sposób, później podczas wizyty lekarz ma problem z ich odczytaniem. Tymczasem istnieją aplikacje pozwalające prowadzić dzienniczek ciśnienia tętniczego, jednocześnie będące narzędziem edukacyjnym. Jedną z nich jest CardioChek dla pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, która w bardzo prosty sposób zbiera dane, edukuje pacjenta, wskazuje najważniejsze ścieżki, jeśli chodzi o prewencję chorób serca i naczyń. Inną aplikacją, która w tej chwili jest na rynku w wersji podstawowej, a niedługo będzie w wersji bardzo rozszerzonej dla pacjentów po zawale serca, jest AfterAMI, czyli after acute myocardial infarction. To aplikacja w języku polskim, która w ciągu 3-4 miesięcy pojawi się na rynku w wersji 2.0. Jest dostosowana do skoordynowanej opieki nad pacjentem po zawale serca, który wychodzi ze szpitala. Można wgrać ją na telefon. Zawiera m.in. dzienniczek przyjmowania leków, dzienniczek pomiaru ciśnienia tętniczego, są też zalecane diety dla pacjentów.
Najważniejsze jednak jest to, że prowadzi chorego krok po kroku w zakresie redukcji czynników ryzyka zawału serca po przebytym incydencie sercowo-naczyniowym. Mówi, kiedy powinien wykonać echo serca, oznaczyć lipidogram, zmierzyć ciśnienie i podpowiada, jakie ewentualnie powinny być podjęte interwencje. Aplikacja będzie częścią skoordynowanej opieki nad pacjentami po zawale serca, dlatego że ma również część dla lekarza, który może prowadzić pacjenta krok po kroku, sugerować, jakie badania powinien wykonać, zapraszać go na wizyty kontrolne. Wszystko to jest zgodne z Rozporządzeniem Ministerstwa Zdrowia w zakresie skoordynowanej opieki dla pacjentów po zawale serca.
Dr hab. Paweł Balsam, kardiolog, I Katedra i Klinika Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, współzałożyciel Telemedycznej Grupy Roboczej; jest członkiem grupy ekspertów ds. Strategii e-Zdrowia przy Ministerstwie Zdrowia i Ministerstwie Cyfryzacji, autorem licznych aplikacji mobilnych wspierających pracę lekarzy. Klinicznie zajmuje się zabiegowym leczeniem zaburzeń rytmu serca, często z wykorzystaniem nowoczesnych technologii obrazowania (druk 3D, technika hologramu).
Lekarz bliżej pacjenta
Takie aplikacje były już przetestowane w trakcie badań klinicznych. Mayo Clinic w 2015 roku opublikowała pracę, w której pokazano skuteczność aplikacji dla pacjenta po zawale serca wspomagającej go w rzucaniu palenia, zmianie diety, aktywności fizycznej, rehabilitacji kardiologicznej. Efekty były znakomite: pacjenci, którzy używali takiej aplikacji, mniej ważyli, mieli lepszą kontrolę ciśnienia tętniczego, a co najważniejsze ? byli rzadziej powtórnie hospitalizowani z powodu zawału serca, konieczności rewaskularyzacji. Świadczy to o tym, że zdalna opieka poprawia kontrolę czynników ryzyka, co przekłada się na ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych. Aplikacje mobilne zbliżają lekarza do pacjenta. Musimy wyzbyć się strachu, że telemedycyna odsuwa lekarza od pacjenta. Jest wręcz odwrotnie: telemedycyna (zdrowie mobilne) to narzędzie, które ma zbliżyć pacjenta do lekarza i pozwala mieć jeszcze lepszy kontakt z pacjentem. To jest takie samo narzędzie w ręku lekarza jak stetoskop, EKG czy badanie pacjenta. Dzięki temu mamy lepszy kontakt z pacjentem, możemy mu poświęcić więcej czasu w sposób zdalny, gdyż nie zawsze mamy czas na tradycyjną wizytę. (KP)
