Więcej

    Covidowe palce i inne zmiany skórne w zakażeniu SARS-CoV-2

     

    Najnowsze informacje o XXI Gali Nagród Złoty OTIS

    Doniesienia francuskich, włoskich i hiszpańskich lekarzy mówią o szeregu mało charakterystycznych objawów dermatologicznych COVID-19 takich jak pokrzywka, zmiany o charakterze wysypki plamisto-grudkowej, odropodobnej lub pęcherzykowej o różnym umiejscowieniu, zmiany o charakterze pseudoodmrozinowym z pęcherzami i owrzodzeniem najczęściej na palcach rąk i stóp ? mówi prof. Irena Walecka, MBA, Kierownik Kliniki Dermatologii CSK MSWiA w Warszawie.

    Nie tylko gorączka, kaszel i duszności, ale też objawy ze strony układu pokarmowego, a także zmiany skórne mogą być świadczyć o zakażeniu SARS-CoV-2?

    Podstawową manifestacją kliniczną zakażenia SARS-CoV-2 istotnie jest gorączka, suchy kaszel oraz duszność. Wśród objawów klinicznych wymienia się również objawy ze strony przewodu pokarmowego, jak nudności, ból brzucha, biegunka, a także zanik węchu i smaku. Doniesienia francuskich, włoskich i hiszpańskich lekarzy mówią również o szeregu mało charakterystycznych objawów dermatologicznych. Może to być np. pokrzywka, zmiany o charakterze wysypki plamisto-grudkowej, odropodobnej lub pęcherzykowej o różnym umiejscowieniu, zmiany o charakterze pseudoodmrozinowym (chilblain) z pęcherzami i owrzodzeniem najczęściej na palcach rąk i stóp, tzw. palce covidowe. Rzadziej pojawiają się zmiany plamicze na udach i podudziach. Często objawy dermatologiczne są jedyną manifestacją zakażenia SARS-CoV-2.

    Czy tego typu zmiany pojawiają się od początku infekcji COVID-19, czy raczej występują na zakończenie zakażenia? Jakie są w tym przypadku obserwacje ekspertów?

    Takie zmiany z reguły pojawiają się nagle, mają dość dynamiczny przebieg, ustępują natomiast powoli, wraz ze spadkiem wiremii. Prawdopodobnie zmiany skórne, zwłaszcza w przypadku zmian o charakterze pseudoodmrozinowym (chilblain), są wynikiem zmian zakrzepowych w zakresie drobnych naczyń skóry, natomiast zmiany pęcherzykowe są dość typową manifestacją zakażeń wirusowych.

    Istotne jest to, że większość zmian skórnych poprzedza pełnoobjawowy COVID-19, a część pacjentów ? poza manifestacją skórną ? nie ma żadnych innych charakterystycznych dolegliwości. Zmiany skórne w przebiegu zakażenia SARS-CoV-2 częściej dotyczą dzieci, młodzieży i młodych dorosłych. Często nie mają oni żadnych innych objawów. Bezobjawowi nosiciele są szczególnie niebezpieczni dla przebywających z nimi osób starszych, osób w trakcie chemioterapii czy leczenia immunosupresyjnego, dlatego tak ważne jest to, żeby zidentyfikować zmiany skórne w przebiegu infekcji COVID-19.

    Już wcześniej lekarze informowali, że obserwują tzw. covidowe palce. Jak takie zmiany wyglądają?

    To są właśnie zmiany pseudoodmrożeniowe (chilblain), o których już wcześniej wspomniałam, umiejscowione asymetrycznie na palcach rąk i stop, z towarzyszącym lekkim obrzękiem, nieznacznym pieczeniem, a czasami bólem. Zmiany te początkowo mają kolor czerwony lub fioletowy. Następnie pojawiają się pęcherze i owrzodzenia. Ponieważ zmiany te często obserwujemy jako jeden z pierwszych lub jedyny objaw COVID-19, można je będzie potraktować jako wskazówkę diagnostyczną, gdy nie ma innych objawów sugerujących, że pacjent ma za-każenie SARS-CoV-2.

    Decyzją Wojewody Mazowieckiego CSK MSWiA został przekształcony w jednoimienny szpital zakaźny, dlatego mamy okazję obserwować u naszych pacjentów z COVID-19 część zmian skórnych opisywanych przez kolegów dermatologów z innych krajów. Jednocześnie prowadzimy badania dotyczące zmian skórnych w przebiegu zakażenia SARS-CoV-2.

    Zmiany skórne wywołane nowym koronawirusem nie są jedynym kojarzonym z nim problemem dermatologicznym. Istotną kwestią, dotyczącą głównie pracowników służby zdrowia, są konsekwencje stosowania ochronnych środków higienicznych, głównie preparatów dezynfekcyjnych, oraz ciągłej pracy w rękawiczkach. Działania te, poza oczywistym zwiększaniem bezpieczeństwa epidemiologicznego, nierzadko prowadzą do wystąpienia lub nasilenia zmian skórnych?

    W związku ze stale rosnącą w placówkach medycznych liczbą pacjentów i dużym ryzykiem zakażenia personelu, zostały wprowadzone nowe, bardzo restrykcyjne procedury higieniczne. Procedury te, poza niewątpliwymi korzyściami, przyczyniły się do występowania lub nasilenia zmian skórnych rąk o charakterze wyprysku kontaktowego. Wyprysk może powstawać w dwóch mechanizmach: alergicznym oraz niealergicznym, z podrażnienia, z takimi objawami jak rumień, pęcherzyki, grudki, pęknięcia, sączenie, krwawienie i złuszczanie. Zmianom tym może towarzyszyć uczucie świądu i/ lub bólu.

    Najczęściej alergizują aldehydy: ortoftalowy oraz glutarowy, chociaż występowanie miejscowych alergii może być też wynikiem wielokrotnego i długotrwałego stosowania chlorheksydyny. Do najczęściej stosowanych obecnie środków dezynfekcyjnych należą preparaty jodopowidonu, chlorheksydyny i oktenidyny. Najmniej podrażniającym i najmniej alergizującym wydaje się jodopowidon. Trzeba też mieć na uwadze, że środki dezynfekcyjne w połączeniu z promieniowaniem słonecznym mogą wywołać różnorodne reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne.

    Często pojawia się uczulenie na lateks, a wiele rodzajów rękawiczek ochronnych jest wykonanych właśnie z lateksu?

    Rękawiczki ochronne mogą być wykonane z różnych materiałów, m. in. z lateksu, ale też nitrylu czy winylu. Istotnie, najwięcej osób jest uczulonych na lateks, jednak alergiczny wyprysk kontaktowy może wystąpić również przy stosowaniu rękawiczek z innych wymienionych materiałów.

    Co można poradzić osobom, które muszą przez kilka, kilkanaście godzin dziennie nosić rękawiczki ochronne, stosować płyny odkażające czy dezynfekcyjne?

    Do mycia rąk najlepiej stosować ciepłą, niegorącą wodę, o temperaturze 45-50 stopni C, gdyż zbyt gorąca wysusza skórę. Należy unikać preparatów o podłożu wodnym, jak najczęściej (w miarę możliwości) stosować emolienty ? specjalne dermokosmetyki pozwalające na regenerację bariery naskórkowej. W razie nasilenia się zmian, konieczna jest konsultacja z dermatologiem.

    Klinika Dermatologii CSK MSWiA prowadzi badania dotyczące częstości występowania kontaktowego zapalenia skóry wśród personelu medycznego. Jakie praktyczne przełożenie mogą mieć wyniki tych badań?

    Efekty badań pozwolą ustalić indywidualną przyczynę zmian skórnych, a tym samym lepiej dobrać środki ochronne i dezynfekcyjne na przyszłość.

    Zdjęcie pochodzi z publikacji: Locatelli, A. G., et al. (2020). „Histologic features of long lasting chilblain-like lesions in a pediatric COVID-19 patient.” J EurAcad Dermatol Venereol.

    Zdjęcie zostało wykonane w Oddziale Dermatologii Szpitala: ?ASST Papa Giovanni XXIII? w Bergamo, Włochy

    Bożena Stasiak
    Bożena Stasiak
    Dziennikarka z wieloletnim stażem, pisała m.in. dla „Super Expressu”. Laureatka prestiżowych nagród i wyróżnień dziennikarskich, w tym Nagrody Zaufania „Złoty Otis” w kategorii Media i Zdrowie w 2019 r. Absolwentka Lingwistyki Stosowanej na Uniwersytecie Warszawskim, dziennikarstwa podyplomowego na UW i Germanistik-Journalistik na Uniwersytecie w Lipsku. Autorka reportaży i poradników.

    Więcej od autora

    Chcesz być na bieżąco z informacjami ze świata medycyny?

    Zaprenumeruj bezpłatnie ŚWIAT LEKARZA 3D