Dużo pracy przed nami. Sytuacja medycznej diagnostyki laboratoryjnej w Polsce jest alarmująca.
W założeniu twórców systemu ochrony zdrowia badania diagnostyczne, jako świadczenia medyczne, miały być kontraktowane odrębnie. Niestety do dnia dzisiejszego nie są ani oddzielnie kontraktowane, ani refinansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Nie ma wyceny badania laboratoryjnego, a jego koszt jest włączony w pakiet świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, leczenia szpitalnego lub programów zdrowotnych. Nie ma rejestru badań, nie ma wyceny badania, nie ma określenia wymogów kadrowych i sprzętowych wobec świadczeniodawców badań laboratoryjnych. Brak jest nadzoru publicznego nad jakością świadczonych usług w medycznych laboratoriach diagnostycznych. Laboratoria, które nie spełniają prawnych lub jakościowych wymogów nie są eliminowane z rynku. Zaistniałą sytuację wykorzystały firmy z kapitałem zachodnim, dominując rynek usług diagnostycznych w Polsce, i to przy akceptacji kolejnych ekip zarządzających resortem zdrowia.
Giną polskie laboratoria medyczne, a ich miejsce zajmują punkty pobrań dużych międzynarodowych sieci laboratoriów korporacyjnych. Skutkuje to tym, że diagnosta i medyczne laboratorium jest odsuwane od pacjenta i lekarza, a materiał biologiczny bez żadnego nadzoru jest wożony po całym kraju, a nawet poza jego granice bez potwierdzenia jego utylizacji i pewności, że został wykorzystany tylko do określonego na zleceniu badania. Wiedza i wykształcenie diagnosty laboratoryjnego nie jest w pełni wykorzystywane w procesie diagnostyczno-terapeutycznym Polaków. Młodzi diagności laboratoryjni po 5-letnich medycznych studiach na kierunku analityka medyczna opuszczają nasz kraj, gdyż nie widzą możliwości rozwoju zawodowego w Polsce, godnych warunków pracy i płacy. Średnia wieku diagnosty laboratoryjnego w Polsce to 51 lat. Młodym diagnostom trudno pogodzić się z rolą ?operatora aparatury medycznej?, gdy są przygotowani merytorycznie do współpracy nie tylko z lekarzem, ale i całym zespołem medycznym w opiece nad pacjentem.
Rok 2017 będzie dla samorządu diagnostów laboratoryjnych czasem dalszej walki o ocalenie polskiej diagnostyki laboratoryjnej i jej roli, a także jakości świadczeń gwarantujących bezpieczeństwo pacjenta. Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych będzie kontynuować swoje działania zmierzające przede wszystkim do poprawy sytuacji i miejsca diagnostyki laboratoryjnej w Polsce. Widzimy konieczność uświadamiania społeczeństwu i politykom roli diagnosty laboratoryjnego i badań medycznych w systemie opieki zdrowotnej. Wiemy, że brak bezpośredniego kontaktu z pacjentem powoduje, iż diagności są często chorym nieznani, dlatego będziemy przybliżać wiedzę o: pracy i roli medycznych laboratoriów diagnostycznych, wykształceniu diagnosty laboratoryjnego oraz jak ważna jest jego praca i odpowiedzialność zawodowa w procesie diagnostyczno-terapeutycznym, a także jak wielki wpływ na wyniki badań mają tzw. faza przedanalityczna i poanalityczna, czyli przygotowanie pacjenta, czas pobrania materiału jego transport i współpraca bieżąca diagnosty z lekarzem prowadzącym. W dalszym ciągu będziemy dążyć do szybkiej zmiany przepisów prawa, w tym przede wszystkim do podjęcia przez Ministerstwo Zdrowia, jako właściwego organu, pracy nad nowelizacją ustawy o diagnostyce laboratoryjnej regulującej najważniejsze zagadnienia z obszaru diagnostyki laboratoryjnej.
Wśród priorytetowych działań legislacyjnych w roku 2017 należy wymienić konieczność wprowadzenia:
? rozwiązań umożliwiających zapewnienie rzeczywistego nadzoru nad diagnostyką laboratoryjną, w tym autoryzacji wyników badań przez diagnostę laboratoryjnego wyłącznie w miejscu wykonywania badania przy rzeczywistym jego nadzorze;
? przepisów umożliwiających wycenę badań laboratoryjnych, a tym samym zapewniających oddzielne kontraktowanie świadczeń z zakresu diagnostyki laboratoryjnej z uwzględnieniem wymogów jakościowych i kwalifikacyjnych personelu realizującego dane świadczenia;
? regulacji mających na celu zagwarantowanie, by medyczne laboratorium diagnostyczne stanowiło obligatoryjnie jednostkę organizacyjną podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju leczenie szpitalne;
? zmian w obszarze systemu kształcenia diagnostów laboratoryjnych tak, aby osoby legitymujące się tytułem diagnosty laboratoryjnego posiadały tę samą wiedzę i umiejętności niezbędne do wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego.
Odnosząc się do zagadnień związanych z kształceniem pragnę przypomnieć, iż w związku ze zmianą przepisów prawa w obszarze kształcenia specjalizacyjnego diagnostów laboratoryjnych w roku 2017 po raz pierwszy kształcenie specjalizacyjne odbędzie się na nowych zasadach, w tym w oparciu o nowe, zmienione programy specjalizacji w 13 dziedzinach medycyny laboratoryjnej.
Jak widać, kolejne 365 dni będzie czasem wypełnionym pracą, by zagwarantować nam wszystkim prawidłową diagnostykę laboratoryjną opartą na misji zawodów medycznych ?Dobro pacjenta najwyższym prawem?, zaś diagnostom laboratoryjnym stworzyć godne warunki pracy z możliwością pełnego udziału w procesie diagnostyczno-terapeutycznym pacjenta, co zapewni im bezpieczne wypełnianie złożonego ślubowania.
Dr n. med. Elżbieta Puacz, Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych
