Dyskusja o sposobach finansowaniu opieki zdrowotnej jest niewątpliwie jedną z najciekawszych, jakie od ponad 20 lat odbywają się w naszym kraju. I ma oczywiście ogromny wpływ na zdrowie
Ta dyskusja jest naznaczona kolejnymi pożarami w ochronie zdrowia, które doraźnie próbuje się gasić najróżniejszymi sposobami. Jak np. konferencją prasową, w trakcie której kolejny decydent obiecuje ?rozprawić się? z określonymi problemami, zapominając, że jego poprzednik kilka lat wcześniej też taką obietnicę składał. Wielkie hasła i plany bardzo mocno ?chwytają za gardło, a później nie rozluźniają uścisku?, gdy obserwuje się ich realizację. Większość z nas lubi słuchać płomiennych przemówień, wizji nadchodzącego porządku i wszechobecnego dobrostanu. Jednak osiągnięcie tego celu leży w codziennej, mrówczej pracy.
Zdrowie – narzędzia realizacji
W ochronie zdrowia potrzebujemy przemyślanych i skutecznych kroków w racjonalnej gospodarce finansowej, aby zapewnić odpowiedni poziom świadczonych usług medycznych oraz płynność finansową ośrodków, które te usługi zapewniają. Mamy do tego dwie grupy narzędzi: leki i procedury nielekowe. O lekach zazwyczaj mówi się więcej, czasem źle i niesprawiedliwie, ale są one stale obecne w mediach. Natomiast o nowych ? czasem tylko w Polsce nowych ? technikach leczenia i diagnozowaniu mówi się bardzo rzadko.
Narzędzia realizacji tych sukcesów są już dostępne, nie tylko na okładkach wydań magazynów naukowych. Są one na wyciągnięcie ręki. Bywają jednostkowo drogie, jak nowoczesna radioterapia za pomocą noża cybernetycznego (Cyber-Knife, Accuray), jednak dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu stają się tańsze od obecnej standardowej terapii. Jak można ocenić całościowy koszt klasycznej radioterapii, która może trwać nawet do 50 dni, jeśli równie skutecznie można by było leczyć, wdrażając proces trwający maksymalnie pięć dni, mający mniejsze działania niepożądane? Oczywiście, nie wszystko i nie dla każdego jest optymalną terapią. Korzystanie z dostępnych światowych doświadczeń pozwala tak zaplanować proces leczniczy, że tylko ci pacjenci, którzy rzeczywiście odniosą korzyść z nowych procedur, będą do nich kwalifikowani.
Jest jeszcze ogromna praca do wykonywania poprzez jednostki dydaktyczne, aby upowszechnić wiedzę o możliwościach nowoczesnego leczenia.
Zmiana myślenia
Bywają również rozwiązania bardzo tanie, wymagają jednak zmiany funkcjonującej od dawna praktyki klinicznej i sposobu myślenia menadżerów ochrony zdrowia o procesie leczniczym, nie tylko jako o sumie wykonanych procedur oddzielnie finansowanych. Przykładem niech będzie śródoperacyjne, nieinwazyjne, przezprzełykowe monitorowanie hemodynamiczne stanu pacjenta (CardioQ, Deltex Medical). Stosowanie tego rozwiązania w niepodważalny sposób obniża koszty funkcjonowania jednostek ochrony zdrowia.
Placówki medyczne na całym świecie wiedzą, że takie monitorowanie pozwala na ograniczenie kosztów hospitalizacji poprzez redukcję powikłań pooperacyjnych, skrócenie czasu pobytu po zabiegu w szpitalu. Redukcja ta może wynieść nawet do dziewięciu dni, jeśli pacjenci są odpowiednio zakwalifikowani do takiego monitorowania. W rekomendacjach klinicznych w jednoznaczny sposób wypowiedziały się o tym agencje odpowiedzialne za refundację leczenia w Wielkiej Brytanii (NICE) i USA (AHRQ). Koledzy lekarze niemal w całej Unii Europejskiej korzystają z tego udogodnienia. Poza Polską, tylko na Słowacji decydenci nie wypowiedzieli się pozytywnie na ten temat ? i nadal pomiar ciśnienia za pomocą mankietu ma odzwierciedlać stan pacjenta podczas zabiegu.
Standardy postępowania
Dostępne są techniki, które zapobiegają wykonywaniu bardzo kosztowanych procedur. Trudno je nazwać technikami czysto diagnostycznymi, gdyż zawierają zarówno część odpowiedzialną za diagnozowanie, jak i za natychmiastowe leczenie, np. przenośna kamizelka defibrylująca (LiveVest, ZOLL). Ten ?szyty na miarę? nieinwazyjny defibrylator pozwala unikać wszczepienia kardiowertera-defibrylatora u pacjentów bezpośrednio po dużym zawale serca, gdy siła skurczowa serca spada poniżej bezpiecznej normy.
Według przyjętych w Europie ? i realizowanych również w Polsce ? standardów postępowania medycznego, taki pacjent powinien w ciągu 30 dni od zawału zostać ponownie oceniony. Jeśli jego stan znacząco się nie poprawił, powinien otrzymać wszczepialne urządzenie defibrylujące. Wykazano jednak, że 39 proc. pacjentów (jeśli średni okres monitorowania zamiast 30 wyniesie 80 dni), nie będzie takiej terapii potrzebować, jeżeli w tym czasie nie doszło do interwencji urządzenia.
Współczesna farmakoterapia i rehabilitacja pozawałowa ma za zadanie poprawiać stan chorego, aby nie znalazł się w grupie największego ryzyka. Im mniej zabiegów w tej grupie pacjentów zostanie wykonanych, tym więcej środków można przeznaczyć na leczenie chorych bardziej potrzebujących określonych terapii, zwłaszcza przy malejącym budżecie NFZ. W takim państwie jak Polska nie stać nas na ?względnie tanie? rozwiązania, które przynoszą umiarkowane efekty. Potrzebne jest długoterminowe planowanie, a nie na jeden okres rozliczeniowy, tj. na 12 miesięcy. Wówczas wydatek poniesiony na zakup kosztownej, ale efektywnej, aparatury wykaże, że był on naprawdę niezbędny.
tekst:
lek. Michał M. Farkowski, II Klinika Choroby Wieńcowej, Instytut Kardiologii, Warszawa
lek. Jakub Baran, Sampi Research Sp. z o.o.
dr n. med. Waldemar Wierzba red. naczelny ?Świata lekarza?
