Systemy monitorujące cukrzycę zrewolucjonizowały podejście do jej leczenia i do wyrównania glikemii. Pacjent wie nie tylko, jaką obecnie ma wartość glikemii, ale też, jakie są jej zmiany, jaka jest tendencja, czy stężenie glukozy rośnie, czy spada mówi prof. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz, prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego
Epidemia koronawirusa narzuciła izolację i utrudniony dostęp do opieki medycznej, spowodowała też, że zwróciliśmy się w stronę telemedycyny. W jaki sposób najnowsze technologie monitorowania cukrzycy przyczyniły się do tego, że chorzy mogą obecnie normalnie funkcjonować?
Faktycznie, COVID-19 sprawił, że w diabetologii zaistniała telemedycyna i dziś już znakomicie się sprawdza. Telewizyty są możliwe dzięki nowym technologiom stosowanym w monitorowaniu glikemii, dzięki temu, że możemy uzyskiwać dane z urządzeń: pomp insulinowych, glukometrów, systemów ciągłego monitorowania glikemii. Zauważyłam nawet, że pacjenci, którzy mają możliwość korzystania z tych nowoczesnych systemów bardziej przygotowują się do e-wizyt, są bardziej skupieni na analizowaniu wyników, jak również bardziej stosują się do otrzymanych wskazówek. Na szczęście podczas epidemii mieliśmy już możliwość korzystania z e-recept, dzięki temu pacjenci czuli się bezpieczniej, ponieważ cały czas mogliśmy wystawić im recepty. Nawet obecnie, gdy pacjenci mają do wyboru e-wizytę lub przyjście na wizytę osobiście, wielu z nich wybiera e-wizytę.
Często podkreśla się, że nie jest możliwe efektywne leczenie cukrzycy bez jej dobrego monitorowania. Jak ważne w dobrym monitorowaniu cukrzycy są systemy do ciągłego monitorowania glikemii?
To jest technologia XXI wieku, która znakomicie się sprawdza. Zrewolucjonizowała podejście do leczenia cukrzycy i do wyrównania glikemii. Dzięki systemom monitorowania glikemii pacjent nie tylko wie, jaką obecnie ma wartość glikemii, ale też, jakie są jej zmiany, jaka jest tendencja, czy stężenie glukozy rośnie, czy spada i kiedy to się dzieje. Śledzenie zmian wartości glikemii pozwala pacjentowi lepiej leczyć cukrzycę. Jest to szczególnie ważne w przypadku insulinoterapii. Zwiększa to bezpieczeństwo terapii, pozwala osiągnąć lepsze wartości glikemii. Jest to ważne nie tylko dla pacjenta, ale również dla zespołu terapeutycznego, ponieważ widzimy, czy pacjent faktycznie ma dobrze wyrównaną cukrzycę. Nie patrzymy tylko i wyłącznie na wartość hemoglobiny glikowanej, która jest uśrednieniem glikemii z ostatnich 3 miesięcy, ale definiujemy czas przebywania w zakresie docelowej glikemii.
Czym charakteryzują się systemy do monitorowania glikemii metodą skanowania? Dla których pacjentów takie systemy to najlepszy wybór?
Systemy ciągłego monitorowania glikemii w czasie rzeczywistym mogą być zakładane przezskórnie lub wszczepialne podskórnie. Systemy wszczepialne pozwalają na wykonywanie ciągłego pomiaru glikemii przez sensor, który ma pracować przez 180 dni i co pół roku musi być wymieniany w gabinecie lekarza.
Jeśli chodzi o systemy przezskórne z elementem skanowania, to jest nim Free Style Libre. System zalecamy szczególnie osobom, które nie korzystają w insulinoterapii z pompy współpracującej z dedykowanym systemem ciągłego monitorowania glikemii. Jest on o tyle wygodny, że pacjent może go sobie założyć sam.W przeciwieństwie do większości systemów do ciągłego monitorowania glikemii w czasie rzeczywistym, Free Style Libre nie wymaga kalibracji, ponieważ ma kalibrację fabryczną. Dlatego nie trzeba korzystać z glukometru. Atutem jest również to, że pacjent może samodzielnie w prosty sposób umieścić sensor na ramieniu (przezskórnie). Dodatkową wygodą jest to, że jeżeli pacjent ma odpowiedni telefon komórkowy, to nie musi mieć dodatkowego urządzenia, żeby skanować, sprawdzać i zapisywać wartości pomiaru glikemii dokonywanego przez ten system. Wystarczy telefon komórkowy z odpowiednią aplikacją. Dzięki bezpłatnej aplikacji pacjent może udostępnić swoje wyniki z ostatnich trzech miesięcy lekarzowi.
Czy w czasie e-wizyty pacjent może otrzymać zlecenie na system monitorowania glikemii i sam założyć sobie sensor?
Korzystanie z systemu ciągłego monitorowania glikemii wymaga ustrukturyzowanej edukacji. Jest to kluczowe działanie. Pacjent korzystający w terapii z systemów ciągłego monitorowania glikemii może w czasie e-wizyty otrzymać e-zlecenie na sensory. Dobrze wyedukowany pacjent założy sobie sensor przezskórny sam. W Polsce istnieją warunki limitujące dostęp systemów ciągłego monitorowania glikemii dla chorych na cukrzycę.
Systemy ciągłego monitorowania glikemii w czasie rzeczywistym, dedykowane dla pacjentów leczonych przy użyciu osobistej pompy insulinowej, są refundowane do 26. roku życia. Natomiast systemy ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania są refundowane dla pacjentów od 4. do 18. roku życia. Jeśli pacjent ma powyżej 18 lat, nie może otrzymać refundacji. Zakup systemu to jego własna inwestycja w zdrowie.
Pani Profesor opiekuje się gównie dorosłymi pacjentami, dla których te systemy nie są refundowane. Jakie są korzyści dla pacjentów z ich stosowania?
Te systemy to przyszłość, dzięki nim można lepiej kontrolować glikemię niż poprzez glukometry. Wielu naszych pacjentów decyduje się na ich samodzielny zakup. Spośród systemów ciągłego monitorowania glikemii jak na razie metoda skanowania jest najbardziej dostępna cenowo. Na pewno warto w to zainwestować. Nawet pacjent, który wielokrotnie mierzył glikemię za pomocą glukometru, przekona się do tego systemu. Po pierwsze ?oszczędza? opuszki palców, ponieważ nie musi się ?kłuć?, po drugie – lepiej kontroluje chorobę. Chcielibyśmy, aby została wprowadzona refundacja na te systemy także dla pacjentów dorosłych.Mamy twarde dowody naukowe, że systemy ciągłego monitorowania glikemii pozwalają poprawić kontrolę glikemii i zwiększyć bezpieczeństwo terapii. Zmniejszają ryzyko ciężkiej hipoglikemii wymagającej hospitalizacji. System monitorowania glikemii metodą skanowania powoduje, że korzystanie z glukometru jest marginesowe. Powoduje też oszczędności budżetowe w zakresie wykupywania pasków do glukometrów.
Często pojawiają się głosy, że faktycznie system monitorowania glikemii poprawia jakość monitorowania, natomiast jest znacznie droższy niż kontrolowanie cukrzycy za pomocą pasków i glukometrów. Czy są grupy osób, dla których stosowanie tych systemów byłoby szczególnie ważne?
Przede wszystkim dla osób, które mają nieświadomość hipoglikemii, mających zwiększone ryzyko utraty przytomności z powodu hipoglikemii. Na pewno dzięki takim systemom korzyści czerpią również osoby, które mają bardzo duże dobowe wahania glikemii, dużą zmienność zapotrzebowania na insulinę i wymagają dużej elastyczności w zakresie podawania insuliny, a także osoby bardzo aktywne, uprawiające sport, czy mające zmianową pracę.
Szczególną grupą są również kobiety w ciąży. W ciąży są bardzo restrykcyjne kryteria kontroli glikemii, których osiągnięcie wymaga ścisłej kontroli. Możliwość korzystania z systemów do monitorowania glikemii byłby korzyścią dla matki i dla rozwijającego się dziecka.Jeśli chodzi o cukrzycę przedciążową, to większość kobiet jest zaopatrzona w pompę insulinową. Dla kobiet z cukrzycą ciążową, czyli rozpoznawaną w ciąży, które nie mają pompy insulinowej, szczególnie przydatne byłyby systemy do monitorowania glikemii metodą skanowania. U tych kobiet często trudno osiągnąć za pomocą diety docelowe wartości glikemii i konieczne jest leczenie insuliną. Możliwość korzystania z systemu monitorowania glikemii metodą skanowania to rozwiązanie, które pomoże pacjentce i rozwijającemu się dziecku.
Chorzy na cukrzycę są również grupą ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19. Czy również z tego powodu jest u nich tak ważne dobre monitorowanie cukrzycy?
Cukrzyca, szczególnie źle kontrolowana metabolicznie zwiększa ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19. Dlatego ważne jest jej dobre leczenie, by uniknąć powikłań. Cieszy fakt, że rośnie tego świadomość u pacjentów. Zauważyłam u wielu pacjentów mobilizację, COVID-19 sprawił, że zwiększyli samokontrolę glikemii. To bardzo cieszy, bo daje szansę, że stanie się to dobrym nawykiem. Chciałam też podkreślić, że podczas epidemii firma Abbott przekazała polskim pacjentom i personelowi medycznemu w szpitalach jednoimiennych dar ? systemy ciągłego monitorowania glikemii, za co w imieniu pacjentów i środowiska diabetologicznego bardzo dziękuję.
Rozmawiała Katarzyna Pinkosz
