Richard Feynman to niekwestionowany geniusz. Amerykański fizyk, twórca elektrodynamiki kwantowej, dzięki któremu rozwinęła się nanotechnologia, a wraz z nią pojawiły się nowoczesne leki.
W przeciągu ostatniego wieku, od kiedy radio i telewizja stworzyły współczesny rynek światowej rozrywki, każdy chyba jest w stanie wymienić nazwiska przynajmniej dwóch naukowców mających status supergwiazdy: Albert Einstein i Stephen Hawking. Ich fenomen polega nie tyle na imponującym dorobku naukowym, ale na absolutnie magnetycznych osobowościach. Połączenie ekscentryczności, geniuszu, niestrudzonej pasji poznawania i niebywale medialnego charakteru sprawia, iż wśród grupy ich wyznawców nie znajdują się jedynie absolwenci fizyki.
Ciekawy/ciekawski charakter
Zgodnie z tymi kryteriami nie można do tego grona nie zaliczyć jeszcze jednej postaci. Richard Feynman ? uczestnik Projektu Manhattan, laureat nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1965), prekursor nanotechnologii. W klubie ze striptizem robił swoje cenne notatki, a o orgiach organizowanych w gronie zaprzyjaźnionej bohemy artystycznej krążyły niezliczone legendy. Sam o sobie mawiał ?curious character? ? ciekawy/ciekawski charakter. Jego słowa i ich podwójne znaczenie były jak najbardziej zamierzone. Nigdy nie był usatysfakcjonowany z tego co sam wiedział, ani z tego co wiedzieli inni. Nieustannie podążał za wiedzą.
Naukowiec od urodzenia
Richard Phillips Feynman urodził się 11 maja 1918 roku w Far Rockway, w stanie Nowy Jork, w niezamożnej, dalekiej od ortodoksyjnych poglądów rodzinie żydowskiej. Ścieżka życiowa Richarda została jednak zaplanowana na długo przed jego urodzeniem. ?Jeśli to będzie chłopiec, chcę żeby został naukowcem? mawiał jego ojciec, Melville, do swojej ciężarnej żony. 10-letni Richard miał w domu swoje własne laboratorium, a kilka lat później zatrudniał swoją siostrę jako asystentkę za kilka centów tygodniowo, ku zadowoleniu jego przyjaciół. Młody Feynman był znany z wręcz medytacyjnego stosunku do naprawiania radioodbiorników. Hobby, które pochłonęło go w wieku 12 lat, przyniosło mu sławę chłopca potrafiącego naprawić radio tylko za pomocą myślenia o tym remoncie. Jako 15-latek nauczył się trygonometrii i zaawansowanej algebry, a w ostatniej klasie szkoły średniej zadziwił wszystkich, wygrywając nowojorskie mistrzostwa w matematyce.
Po ukończeniu szkoły średniej w 1935 roku, studiował fizykę w Massachusetts Institute of Technology, a następnie w Princeton University, gdzie uzyskał doktorat w 1942 roku.
Włamywacz
Zdając sobie doskonale sprawę ze stopnia zaawansowania fizyki teoretycznej w Niemczech i postępu badań nad bronią atomową, Feynman zgodził się wziąć udział w Projekcie Manhattan w Los Alamos. Swoją decyzję o przystąpieniu do pracy nad bombą komentował powtarzając: ?skoro my to możemy zrobić, oni tym bardziej?. Znane są anegdoty opisujące Feynmana jako notorycznego włamywacza do wszelkich zamkniętych i strzeżonych sejfów, w których po zabraniu dokumentów zostawiał kartki w rodzaju: ?Pożyczyłem dokument No. LA4312 ? Feynman, włamywacz?, zwracając tym samym uwagę na słabe zabezpieczenia.
?Wszystko co jest sekretem, staram się odkryć? opowiadał później komentując swój czas w Los Alamos. Widział zamki tak samo, jak widział fizykę ? jako kolejną zagadkę do rozwiązania. Zdobył takie uznanie, że inni prosili go o otwieranie sejfów, gdy potrzebowali dostępu do dokumentów pod nieobecność swoich kolegów.
Podobnie jak inni wielcy fizycy uczestniczący w projekcie, po zrzuceniu bomby na Hiroszimę, zwątpił w wartość i sens nauki. Te wydarzenia zbiegły się ze śmiercią żony, chorej na gruźlicę, chorobę wówczas nieuleczalną.
Cząstki elementarne
Zainteresowanie fizyką spadło na plan dalszy. Stał się kobieciarzem, przesiadywał w klubach ze striptizem podrywając prostytutki i prowadzał się z wpatrzonymi w niego studentkami. Ewolucję własnych taktyk flirtowania z kobietami opisuje w książce ?Pan raczy żartować, Panie Feynman? ? osiągnięcie satysfakcji seksualnej stało się taką samą zagadką, jak cała reszta problemów, która go otaczała. Podobno odnalazł wyjątkowo skuteczną formułę?
Miłość do fizyki powróciła dość przypadkowo. W stołówce uniwersytetu w Cornell jego uwagę zaprzątnął student, który potykając się wyrzucił w powietrze talerz. Feynmana zastanowił fakt, że obraca się on wokół własnej osi szybciej, niż chybocze. Bawiąc się wzorami opisującymi ten ruch przypomniał sobie jednocześnie podobny problem dotyczący spinu elektronu opisanego przez brytyjskiego fizyka Paul?a Dirac. To doprowadziło go do rozwinięcia teorii elektrodynamiki kwantowej, która w jego czasie odpowiadała na wiele pytań i jeszcze więcej stawiała. Wyszedł z założenia, że cząstki elementarne, takie jak elektrony, mogą nie tylko poruszać się w przestrzeni, ale także w czasie, nie tylko emitując energię, ale i ją na chwilę ?pożyczając? od tego, co wówczas było nazywane ?pustą? próżnią. Jego siostra, Joan, wspominała, że kiedy zastała Feynmana pracującego nad swoją teorią ? na stole leżały dziesiątki kartek z diagramami.
Dzisiaj diagramy Feynmana mają zastosowanie we wszystkim: od modelowania cząstek elementarnych do ruchu planet, ewolucji galaktyk i struktury kosmosu. Są one uważane za jedną z najbardziej precyzyjnych osiągnięć fizyki teoretycznej. Za swoje dokonania na tym polu został uhonorowany nagrodą Nobla w 1965 roku.
Nanotechnologia i medycyna
O ile dla większości naukowców, otrzymanie nagrody Nobla stanowi ukoronowanie pracy całego życia, dla Feynmana, nieuznającego tytułów i zaszczytów, był to jedynie etap prowadzący do kolejnych wyzwań. Niektórzy jednak utrzymują, że mógł przyjąć takie stanowisko, jak już otrzymał nagrodę. Jego współpracownicy z uniwersytetu Caltech w Kalifornii mieli mu za złe, że bardziej cenił sobie wizyty w lokalu ze striptizem i lekcje gry na kongach niż wykłady z fizyki. Nie przeszkadzało mu to jednak położyć intelektualnych podwalin pod rozwój nanotechnologii. Swój wykład z 1959 roku ?There?s Plenty Room at the Bottom? rozpoczął od rozważań na temat tego, co trzeba zrobić, by zmieścić kompletną, 24-tomową encyklopedię Britannikę na łebku od szpilki.
Nie trzeba w tym miejscu nikomu uzmysławiać, jak wielkie nadzieje pokłada w nanotechnologii medycyna. Kwantowy efekt rozmiarowy, to nie tylko ?miniaturyzacja?, ale cały nowy wymiar właściwości materii, która na takim poziomie organizacji może mieć niezwykłe zastosowania. Istnieje już cała gama leków zarejestrowanych w leczeniu chorób nowotworowych, nanomateriałów w chirurgii, nanowłókien węglowych będących matrycami dla wzrostu tkanek w inżynierii tkankowej, czy modulowania odpowiedzi immunologicznej (?buckyballs?).
Richard Feynman zmarł w wieku 69 lat po walce z chorobą nowotworową. Jeden z jego przyjaciół wspomina swoją rozmowę z nim tuż przed śmiercią: ?Powiedziałem mu ?Jest mi smutno, kiedy myślę, że umrzesz?. On odpowiedział: ?też mnie to czasami martwi. Ale nie aż tak bardzo, jak ci się wydaje. W którymś momencie zdajesz sobie sprawę z tego, że opowiedziałeś już wiele historii. I wiele z nich zostanie na wiele lat po tym jak umrzesz.??
