prof. dr hab. n. med. Henryk Skarżyński | Światowe Centrum Słuchu IFPS
Logo programu ?Po pierwsze zdrowie? powstało w siedzibie Polskiego Radia podczas rozmowy z panem Rafałem Porzezińskim ? dyrektorem radiowej Jedynki, kiedy wspólnie zastanawialiśmy się i szukaliśmy symbolu, który byłby odzwierciedleniem naszych działań. Program ten nie miałby bowiem większego odzewu, gdyby nie współpraca środowiska medycznego z dyrekcją i dziennikarzami Polskiego Radia, Telewizji Polskiej i przedstawicielami innych mediów. Program został zainicjowany przeze mnie, a następnie wsparty przez Komitet Nauk Klinicznych PAN i Radę Główną Instytutów Badawczych. Głównym realizatorem w roku 2017 było Światowe Centrum Słuchu Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, Instytut Narządów Zmysłów, towarzystwa naukowe i zespoły eksperckie z wielu specjalności medycznych. Przedsięwzięcie mogło zostać zrealizowane z głównymi partnerami: Polskim Radiem i TVP oraz pod patronatem Naczelnej Izby Lekarskiej.
Największe niekomercyjne wsparcie zdrowia Polaków
Cały ciężar organizacyjny i logistyczny pierwszej edycji programu ?Po pierwsze zdrowie? wzięliśmy, jako zespół Światowego Centrum Słuchu IFPS na siebie i z dumą mogę powiedzieć, że było to największe tego lata przedsięwzięcie niekomercyjnego wsparcia zdrowia Polaków. W programie wzięli udział eksperci i przedstawiciele różnych dziedzin medycyny: periodontologii, otolaryngologii, audiologii, foniatrii, kardiologii, okulistyki, urologii, dermatologii, chirurgii naczyniowej, rehabilitacji, neurologii i dietetyki. Na szczególne uznanie zasługuje zaangażowanie młodych lekarzy, studentów z kół naukowych, techników, pielęgniarek, którzy z wielkim entuzjazmem, zaangażowaniem i pasją uczestniczyli w programie. Nie tylko z uśmiechem przyjmowali setki pacjentów, ale także chętnie zbierali dane ankietowe, wypełniali kwestionariusze, z których powstanie specjalny raport z wytycznymi do badań przesiewowych w różnych specjalnościach medycznych. Pierwsza edycja programu była pilotażowa, choć realizowana z dużym rozmachem w całej Polsce przez całe lato.
Cel ? dotarcie do jak największej liczby osób
Zasadniczym celem przedsięwzięcia było przeprowadzanie badań przesiewowych w różnych specjalnościach na rzecz promocji powszechnych programów profilaktycznych pozwalających na wczesne wykrywanie wielu schorzeń, zwłaszcza chorób cywilizacyjnych. Aby było to możliwe, zaproponowaliśmy ? jako środowisko medyczne ? konkretne działania, gdyż samo mówienie o problemach nie wystarczy. Trudności ze zrozumieniem i z dostępem do możliwie powszechnych badań przesiewowych mogą dotyczyć dużych grup społecznych, a nawet całych populacji. Jeżeli dotyczy to milionów osób, to niewielki błąd organizacyjny czy merytoryczny, w założeniach, jest powielany i zwielokrotniony. Przed zaproponowaniem takich badań masowych konieczne jest dopracowanie wszystkich, nawet najmniejszych, detali. Jeżeli chcemy powiedzieć polskiemu społeczeństwu, że jesteśmy w stanie ? jako środowisko medyczne ? zorganizować na szeroką skalę powszechne badania przesiewowe, to musimy pamiętać, że badania te muszą być szeroko dostępne.
Mieliśmy zatem na celu dotarcie do jak największej liczby osób, które chciały skorzystać z porad lekarzy specjalistów. Myślę, że to założenie udało się zrealizować: podczas tegorocznej trasy ?Lata z Radiem? udzielono konkretnych porad lub przeprowadzono konsultacje u ponad 5000 zainteresowanych i znacznej grupy ich rodzin i bliskich. W większości były to bardzo konkretne rozmowy i wskazówki, które kierowały pacjenta na dalsze leczenie do właściwej jednostki, skracały czas wielospecjalistycznej diagnostyki.
Jednocześnie celem programu było zebranie wielu informacji i opracowanie konkretnych raportów, tzw. twardych danych, które winny być uwzględniane w konstruowaniu polityki zdrowotnej państwa. W formie odpowiedniego raportu zostaną one przygotowane dla Ministerstwa Zdrowia. Nie chcemy mówić o programie jako o jednorazowej akcji. Mamy zamiar osiągnąć sukces, na który stać nasze środowisko, i stworzyć program wielospecjalistycznego całorocznego wsparcia zdrowia Polaków ? Program Przeciwdziałania Chorobom Cywilizacyjnym. Często przypomina się, że nasze społeczeństwo się starzeje. Niestety poza retoryką, nie spotykamy często konkretnych działań czy wręcz programów, by wyjść temu naprzeciw. Chcemy i możemy to zmienić.
Wyniki badań
Podczas programu uzyskaliśmy twarde dane, które ? po opracowaniu przez ekspertów poszczególnych specjalności ? powinny być uwzględnione w konstruowaniu polityki zdrowotnej państwa. Dane te potwierdzają potrzebę ponownego zorganizowania takiego przedsięwzięcia jakim jest program ?Po pierwsze zdrowie?, który pozwala na wcześniejsze wykrycie wielu chorób, zwłaszcza tych określanych mianem cywilizacyjnych, dotyczących dużych grup społecznych.
Wyniki badań tylko w naszej specjalności pokazują zatrważające dane: ponad 70 proc. badanych pacjentów w najstarszej grupie wiekowej – senioralnej ma problemy ze słuchem. Program jest zatem jedną z niewielu form dotarcia do tej coraz większej, ale zamkniętej w domach, mało aktywnej grupy docelowej.
? Kapsuła Badań Zmysłów
Do kolejnej edycji programu w 2018 r. chcemy zaprosić również przedstawicieli nowych specjalności, tak aby był jeszcze bardziej atrakcyjny dla Polaków. Pomysł ten stawia nas jednak przed odpowiedzią na pytanie, jaki ma być czas trwania, zasięg i zakres przedsięwzięcia. Chcielibyśmy, aby było to przedsięwzięcie całoroczne, z udziałem jak największej liczby specjalności. W związku z kontynuacją zakończonej akcji planujemy także wzmocnienie roli Polskiej Akademii Nauk i współpracującego z nią grona ekspertów w ramach Komitetu Nauk Klinicznych oraz Komitetu Zdrowia Publicznego PAN, grona konsultantów krajowych, aby byli oni jak największym wsparciem merytorycznym dla Ministerstwa Zdrowia w obszarze, który obejmuje program.
Podczas kolejnej edycji programu ? jako przedstawiciele otolaryngologii, audiologii, foniatrii ? planujemy prezentację jednego z naszych najnowszych innowacyjnych osiągnięć ? kapsuły badań zmysłów. Jest to zintegrowany system narzędzi do diagnostyki i telerehabilitacji schorzeń narządów zmysłów, czyli słuchu, wzroku, równowagi, smaku, powonienia. Przy realizacji tego projektu współpracujmy m.in. z Politechniką Warszawską, Instytutem Narządów Zmysłów, Katedrą Okulistyki II Wydz. Lek. WUM, Katedrą Otolaryngologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Bydgoszczy i wieloma innymi eksperckimi zespołami. Obecnie nie ma na świecie takiego zintegrowanego systemu urządzeń, dzięki któremu można wykonać badanie najważniejszych narządów zmysłów, w jednym miejscu i krótkim czasie. Aby diagnozować zaburzenia kolejnych narządów, pacjenci muszą odwiedzić kilka ośrodków ? oznacza to wiele wizyt i nierzadko długie miesiące oczekiwań na konsultacje. Dla wielu osób diagnostyka jest na tyle uciążliwa, że rezygnują z badań i leczenia.
Co istotne, zawartość zintegrowanych urządzeń ? umieszczonych w takiej uniwersalnej kapsule ? umożliwiać będzie nie tylko diagnostykę, lecz także zdalną telerehabilitację pacjentów ze schorzeniami narządów zmysłów ? w tym na przykład osób ze wszczepionym implantem słuchowym. Odsetek pacjentów dotkniętych schorzeniami narządów zmysłów rośnie, zarówno wśród dzieci, jak i w grupie seniorów. Niewykryte i nieleczone zaburzenia u dzieci utrudniają ich rozwój, a po 65. r.ż. są jedną z głównych przyczyn wykluczenia społecznego i zawodowego. Jest szansa, że dzięki nowemu urządzeniu uda się w znacznym stopniu pokonać te problemy. Rozwiązania teleinformatyczne umożliwią zebranie wszystkich wyników badań wykonanych w każdej kapsule i przetworzenie ich w zintegrowany sposób, tak aby łatwo można było wyciągnąć wnioski na temat wielu chorób o podłożu neurodegeneracyjnym, których diagnostyka jest możliwa.
Bardzo dziękuję Panu Marszałkowi Stanisławowi Karczewskiemu, że możemy po raz kolejny spotkać się w Senacie RP i rozmawiać z udziałem Jego i parlamentarzystów o ważnych problemach dotyczących służby zdrowia i nauk medycznych. Dziękuję wszystkim, którzy bardzo aktywnie włączyli się do realizacji programu. Szczególne podziękowania kieruję do liderów: prof. Grzegorza Opali, prof. Renaty Górskiej, prof. Iwony Grabskiej-Liberek, prof. Grzegorza Opolskiego, prof. Tomasza Konopki, prof. Sławomira Majewskiego, prof. Piotra Radziszewskiego, prof. Marii Barcikowskiej, prof. Piotra Andziaka. Dziękuję wszystkim młodym lekarzom i studentom z kół naukowych, którzy brali udział w programie. Dziękuję również Telewizji Polskiej i Polskiemu Radiu, że tyle o nim mówiono, a naszą pracę pokazywano. Bardzo dziękuję Państwu za wystąpienia i prezentacje. To, że zechcieliście się podzielić z nami Waszą wiedzą, uważam za bezcenne. Od lat praktykujemy formę dialogu ekspertów i dziennikarzy z udziałem Pana Marszałka Stanisława Karczewskiego w Senacie RP. Dziękuję wszystkim za współpracę.
? Dotarliśmy z informacjami pod strzechy
Marcin Stefaniak | Telewizja Polska
Telewizja Polska od lat, zgodnie z misją nadawcy publicznego, działa na rzecz upowszechnienia edukacji prozdrowotnej. Dzieje się to m.in. w oparciu o instrukcję Ministerstwa Zdrowia, o wskazania zawarte w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2016-2020. Wielki program badań przesiewowych ?Po pierwsze zdrowie? doskonale się w tę strategię wpisuje. Tegorocznej trasie ?Lata z Radiem? towarzyszyliśmy z kamerą w różnych miejscowościach. Podsumowaliśmy akcję na antenie TVP2 w programie ?Pytanie na śniadanie?, gdzie 19 września gośćmi specjalnymi byli prof. Górska i prof. Skarżyński.
Mobilne Centrum Medyczne wzbudziło ogromne zainteresowanie naszych widzów. Tylko jednego dnia odbyło się tam tysiąc konsultacji lekarskich. W ramach promocji programu ?Po pierwsze zdrowie? w akcji brały udział, oprócz wspomnianego ?Pytania na śniadanie?, również program poranny w TVP1 ?Dzień dobry Polsko?, ale przede wszystkim programy lokalne: ?Obiektyw?, ?Panorama?, ?Aktualności? i in. To, że mogliśmy dotrzeć z informacjami pod strzechy,, do niemal każdego zainteresowanego, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach, to zasługa zasięgu regionalnej TVP3 i radiowej Jedynki, które umożliwiły szeroką informację o tej akcji.
? Bez kolejek, bez skierowań i bezpłatnie
Rafał Porzeziński | dyrektor Programu 1 Polskiego Radia
Badania w ramach akcji ?Po pierwsze zdrowie? były prowadzone w specjalnych laboratoriach, zainstalowanych koło studia plenerowego radiowej Jedynki i dostępne były dla wszystkich chętnych, z różnych dziedzin medycyny. Odbywały się we wszystkich miastach i przez wiele godzin. W sumie w czasie wakacji udało się udzielić konsultacji i przebadać blisko 6 tysięcy osób. Dodam, że bez kolejek w dusznych poczekalniach? Czasem w plenerze jakaś kolejka była, ale zawsze w ramach tego oczekiwania działo się coś atrakcyjnego. Bez stresu, bez skierowań i bezpłatnie. Olbrzymia grupa doskonale obsłużonych Polaków przez lekarzy niemal wszystkich specjalności. Ogromne podziękowania za ten wysiłek logistyczny, za doskonałą współpracę na trasie, także współpracę antenową, bo trzeba podkreślić, że pan profesor Henryk Skarżyński i jego przyjaciele oraz współpracownicy mają doskonały zmysł antenowy, bardzo dobrze wypracowany i rozwinięty, dzięki czemu ich wkład w edukację i propagowanie w eterze profilaktyki chorób cywilizacyjnych był ogromny.
Program I Polskiego Radia od lat służy Polakom jako medyczny edukator, zarówno poprzez ?Lato z radiem?, jak i ?Cztery pory roku?, w czwartkowej ?Eurece? redaktora Artura Wolskiego, także w sobotniej ?Pigułce na zdrowie?, w czasie audycji nocnych, gdzie słuchacze mogą bezpośrednio otrzymać poradę lekarską, również podczas debat tematycznych np. o chorobach cywilizacyjnych. Temat chorób cywilizacyjnych jest często poruszany w naszych audycjach.
Mam nadzieję, że przyszłoroczną trasę ?Lata z radiem? także obejmą patronatem pan profesor i jego świetna ekipa.
