W ostatnich kilkunastu latach w Polsce znacząco wzrosło zapotrzebowanie na usługi psychologiczne, w tym szczególnie z zakresu psychoterapii. Czy obecny sposób kształcenia psychologów, pozwala mieć pewność, że są oni przygotowani do pełnienia tej roli? Czy zdobywają najbardziej aktualną wiedzę naukową?
Punktem wyjścia do dyskusji o sposobach kształcenia psycholożek i psychologów w Polsce jest raport przygotowany przez ekspertki Uniwersytetu SWPS i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obie uczelnie prowadzą studia psychologiczne, które uzyskały najwyższą kategorię naukową (A+) w dyscyplinie psychologia.
Analiza „Studia Psychologiczne w Polsce. Raport za lata 2019–2023” przedstawia trendy ilościowe w kształceniu na studiach wyższych na kierunku psychologia oraz kierunkach pokrewnych, na których psychologia jest jedną z dyscyplin.
„Zwiększające się zapotrzebowanie na psycholożki i psychologów każe zadać pytania o stan kształcenia psychologicznego w Polsce. Nie tylko o to, ilu studentów i studentek psychologii uczymy, ale – przede wszystkim – jak to robimy. Czy standardy kształcenia, jakie przyjmujemy wystarczają, by mieć pewność, że wypuszczamy w świat psychologów przygotowanych do pełnienia swojej roli? Czy absolwenci kierunków psychologicznych w trakcie swoich studiów zdobywają najbardziej aktualną wiedzę naukową z zakresu psychologii? Te pytania skłoniły nas do przygotowania raportu, z którym się państwo zapoznajecie. Jako inicjatorzy tego projektu głęboko liczymy, że stworzony przez nasze instytucje raport stanie się podstawą do dyskusji o tym, jakich absolwentów psychologii w Polsce chcemy i jak powinniśmy ich kształcić, by sensownie przygotować do zadań, jakie na nich czekają” – piszą w przedmowie autorzy raportu dr hab. prof. Uniwersytetu SWPS Tomasz Grzyb i prof. Przemysław Bąbel z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Choć ilościowa analiza zawarta w raporcie nie daje bezpośredniej odpowiedzi na wszystkie ważne pytania, to jest punktem wyjścia do dyskusji o sposobach kształcenia psycholożek i psychologów w Polsce.
– W rzeczywistości, w której coraz więcej osób poszukuje profesjonalnego wsparcia psychologicznego, tym większą wagę musimy przywiązywać do jego jakości i zgodności z aktualną wiedzą naukową. Oddziaływania psychologiczne oparte na dowodach naukowych dają gwarancję skuteczności i – co najważniejsze – bezpieczeństwa osób z niej korzystających – zaznacza współautorka raportu dr Julita Koszur prof. Uniwersytetu SWPS.
Widoczny wzrost zainteresowania studiami psychologicznymi
Jak wynika z analizy, w ostatnich latach widoczny jest wzrost zainteresowania studiowaniem psychologii. Rośnie zarówno liczba uczelni oferujących studia na tym kierunku, jak i sama liczba osób studiujących. W 2018 roku na polskich uczelniach były 144 oferty studiów psychologicznych, podczas gdy w 2023 roku oferta ta wzrosła do 254. W 2019 roku psychologię studiowało 34 178 osób, a w 2022 roku było ich już 56 370, co stanowi przyrost na poziomie ok. 65 proc.
Również w krajach europejskich wzrasta liczba osób kształcących się na studiach psychologicznych. Według danych Eurostatu od 2016 do 2021 roku we wszystkich krajach Unii Europejskiej odsetek studiujących psychologię na poziomie magisterskim, względem liczby wszystkich studiujących, wzrósł z 2,4 do 2,7 proc. Na poziomie licencjackim z 2 do 2,65 proc.
W Polsce nieustannie najwięcej osób psychologii uczy się na uczelniach akademickich. Jednak przyrost liczby studiujących jest znacznie większy na uczelniach zawodowych, które nie mają obowiązku poddawania się ewaluacji działalności naukowej.
W analizowanych latach na uczelniach akademickich przyrost liczby osób studiujących wyniósł 30 proc., gdy na uczelniach zawodowych sięgnął aż 313 proc. W 2019 roku na uczelniach akademickich na kierunku psychologia uczyło się ponad 29,9 tys. osób i ponad 4,2 tys. na uczelniach zawodowych. W 2022 roku było to ponad 38,9 tys. na uczelniach akademickich i już niemal 17,5 tys. na zawodowych.