Mimo zaleceń WHO w Polsce nadal brakuje elektronicznego rejestru przypadków sepsy. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia każdego roku na sepsę umiera aż 11 mln osób. Szczególnie narażone są dzieci, kobiety w ciąży oraz osoby starsze. Polski system ochrony zdrowia bagatelizuje sepsę, nie stosując się do międzynarodowych wytycznych.
Diagnostyka sepsy w Polsce pozostawia wiele do życzenia. Objawy sepsy są niecharakterystyczne, w początkowej fazie często bagatelizowane, a co za tym idzie – rozpoznanie często następuje zbyt późno. – Z każdą godziną sepsy wzrasta ryzyko zgonu chorego. Gdy dojdzie do rozwoju wstrząsu septycznego, śmiertelność przekracza 40 proc. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie oraz jak najszybsze rozpoczęcie odpowiedniego leczenia, w tym zastosowanie antybiotykoterapii o szerokim spektrum – podkreśla prof. dr hab. n. med. Katarzyna Dzierżanowska-Fangrat, kierownik Zakładu Mikrobiologii i Immunologii Klinicznej w Instytucie „Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka”.
W Polsce dane dotyczące zapadalności na sepsę wciąż są niedoszacowane ze względu na brak elektronicznego rejestru sepsy. Niektóre źródła mówią o ok. 35 tys. zakażeń rocznie, inne informują aż o 100 tys. przypadków. Badania prof. Andrzeja Küblera wskazują, że sepsę ma co trzeci pacjent trafiający na intensywną terapię.
Sepsa może dawać różnorodne objawy. Jest stanem zagrożenia życia, do którego dochodzi na skutek dysfunkcji narządów spowodowanej nieprawidłową odpowiedzią organizmu na zakażenie. Należy pamiętać, że sepsa znajduje się na 3. miejscu pod względem przyczyny zgonu, zaraz po chorobach układu krążenia i nowotworach. Dlatego pojawia się pytanie, skąd wynika powstałe zaniedbanie i bagatelizowanie tak częstej przyczyny zgonów w polskim systemie opieki zdrowotnej?
– Od wielu lat autorytety medyczne, w tym prof. Kübler i jego Stowarzyszenie na rzecz Badania i Leczenia Sepsy „Pokonać Sepsę” apelują do resortu zdrowia o podjęcie działań w celu podniesienia skuteczności rozpoznawania i leczenia sepsy takich jak m.in. powołanie zespołu eksperckiego przy Ministerstwie Zdrowia ds. opracowania narodowej strategii walki z sepsą, wprowadzenie do systemu opieki zdrowotnej jedenastej rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11), która zawiera odpowiednie kodowanie sepsy, wprowadzenie krajowego rejestru przypadków sepsy, standaryzację diagnostyki sepsy oraz podnoszenie świadomości społecznej na temat sepsy. Jak dotąd apele te nie przyniosły żadnego skutku. Mamy nadzieję, że zeszłoroczny finał WOŚP pod hasłem „Chcemy wygrać z sepsą”, który wprowadził ten temat do szerszej świadomości, pomoże zmienić sytuację” – dodaje prof. dr hab. n. med. Katarzyna Dzierżanowska-Fangrat.
Wiele państw członkowskich, zarówno w Europie, jak i w dalszych zakątkach świata, już dawno dostosowało swój system zdrowotny do międzynarodowych standardów WHO. Elektroniczne rejestry sepsy są standardem w wielu krajach. Dostępność, zakres i sposób prowadzenia mogą różnić się w zależności od lokalnych uwarunkowań zdrowotnych, systemów opieki oraz innych czynników. Rejestry najczęściej prowadzone są w formule centralnej, ale także na poziomie regionalnym lub szpitalnym. Najważniejszy jest jednak sam fakt uwzględniania sepsy w elektronicznych rejestrach, które pozwalają na precyzyjne określenie epidemiologii sepsy i związanego z nią ryzyka, oddziałując równocześnie na sprawność i jakość przeprowadzanej diagnostyki i leczenia, a tym samym prowadząc do poprawy jakości opieki medycznej.
Przykłady państw, które prowadzą rejestry sepsy i/lub uwzględniają sepsę w krajowych programach zdrowotnych:
o Stany Zjednoczone (CDC – Centers for Disease Control and Prevention)
o Wielka Brytania (NHS – National Health Service)
o Australia (Australian Sepsis Network)
o Kanada (Canadian Sepsis Network)
o Niemcy (Deutsche Sepsis-Gesellschaft)
o Holandia (Dutch Sepsis Registry)
o Szwajcaria (Swiss Sepsis Network)
o Dania (Danish Sepsis Database)
o Szwecja (Swedish Registry of Intensive Care)
Wprowadzenie elektronicznego rejestru sepsy w Polsce miałoby wiele korzyści zarówno dla systemu opieki zdrowotnej, jak i pacjentów. Rejestr byłby ważny zwłaszcza z uwagi na:
- Monitorowanie występowania sepsy: elektroniczny rejestr umożliwiłby wiarygodne monitorowanie liczby przypadków sepsy w Polsce, co pozwoliłoby na szybką identyfikację ewentualnych wzrostów zachorowań oraz podejmowanie działań prewencyjnych i naprawczych w odpowiednich obszarach.
- Ocenę skuteczności działań zapobiegawczych i leczniczych: rejestr pozwoliłby na ocenę efektywności działań zapobiegawczych i interwencji terapeutycznych w zakresie sepsy. Dzięki temu możliwe byłoby doskonalenie strategii prewencyjnych oraz diagnostyki i leczenia na podstawie rzetelnych danych.
- Badania naukowe i rozwój wiedzy: dane zgromadzone w rejestrze mogłyby być wykorzystywane do prowadzenia badań naukowych nad sepsą, co przyczyniłoby się do jej lepszego zrozumienia oraz opracowywania nowych, skuteczniejszych metod leczenia oraz prewencji.
- Edukację społeczną: elektroniczny rejestr sepsy mógłby służyć jako narzędzie do zwiększenia świadomości społecznej na temat sepsy oraz jej skutków. Poprzez udostępnianie informacji o niej i strategiach profilaktycznych rejestracja mogłaby przyczynić się do zmniejszenia liczby przypadków sepsy poprzez zwiększenie świadomości społecznej.
– Informacje zgromadzone w rejestrze pozwolą przede wszystkim na uzyskanie rzetelnych danych dotyczących zachorowalności na sepsę i wyników jej leczenia w naszym kraju. Dane takie są niezbędne do planowania i wdrażania skutecznych interwencji w ochronie zdrowia – zgodnie z dewizą, że jeśli czegoś nie mierzysz, to nie możesz tego poprawić. Dzięki wiarygodnym danym możliwe będzie wypracowanie optymalnej strategii opieki medycznej w sepsie, w tym jej szybkiego rozpoznawania i terapii, co powinno zmniejszyć śmiertelność i ograniczyć powikłania – zauważa prof. dr hab. n. med. Katarzyna Dzierżanowska-Fangrat.
Wprowadzenie elektronicznego rejestru sepsy w Polsce będzie przełomowym krokiem w poprawie opieki zdrowotnej nad pacjentami w zagrażającym życiu stanie oraz w skutecznej prewencji i zwalczaniu.
fot. Unsplash