Dr hab. n. med. Sławomira Drzymała-Czyż: Czy tylko analogi GLP-1 są skuteczne?

Leczenie choroby otyłościowej powinno być oparte na stosowaniu diety niskoenergetycznej. Dieta ta, w połączeniu ze zwiększoną aktywnością fizyczną, prowadzi do powstania ujemnego bilansu energetycznego, co skutkuje redukcją masy ciała. Niestety, zmiana nawyków żywieniowych i stylu życia bywa dla pacjentów zbyt trudna do wprowadzania. Nie jest więc zaskoczeniem, że coraz bardziej popularne staje się farmakologiczne leczenie otyłości. Wśród stosowanych leków rosnącą popularnością cieszą się analogi glukagonopodobnego peptydu-1 – pisze dr hab. n. med. Sławomira Drzymała-Czyż z Katedry i Zakładu Bromatologii Uniwersytetu  Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.

Leczenie choroby otyłościowej powinno być oparte na stosowaniu diety niskoenergetycznej. Dieta ta, w połączeniu ze zwiększoną aktywnością fizyczną, prowadzi do powstania ujemnego bilansu energetycznego, co skutkuje redukcją masy ciała⁽¹⁾. Niestety, zmiana nawyków żywieniowych i stylu życia bywa dla pacjentów zbyt trudna do wprowadzania. Utrata motywacji, zaprzestanie wysiłków na rzecz zmiany nawyków żywieniowych i powrót do starych nawyków sprawiają, że pacjenci z chorobą otyłościową bardzo często tracą wszelkie uzyskane postępy⁽²⁾. Nie jest więc zaskoczeniem, że coraz bardziej popularne staje się farmakologiczne leczenie otyłości. Wśród stosowanych leków rosnącą popularnością cieszą się analogi glukagonopodobnego peptydu-1 (ang. Glucagon-like peptide-1, GLP-1)⁽³⁾.

ROLA MIKROBIOTY JELITOWEJ W REGULACJI APETYTU

GLP-1 to hormon peptydowy, który wydzielany poposiłkowo zmniejsza stężenie glukagonu oraz nasila uwalnianie insuliny, co z kolei powoduje zahamowanie wydzielania greliny, a tym samym odczuwania głodu. Co więcej, GLP-1 może zmniejszyć odczuwanie apetytu również przez hamowanie opróżniania żołądka i zmniejszanie wydzielania kwasu żołądkowego⁽⁴⁾. Okazuje się, że efekt ten można osiągnąć nie tylko przez terapię analogami GLP-1, ale również przez suplementację probiotykami. Wykazano bowiem, że mikrobiota jelitowa wykazuje znaczącą rolę w regulacji apetytu. Po spożyciu pokarmu następuje gwałtowny wzrost liczby bakterii jelitowych, które uwalniają szereg różnorakich metabolitów. Jednym z nich jest białko szoku termicznego zwane kazeinolityczną proteazą B (ang. caseinolytic peptidase B protein, ClpB). Białko to produkowane jest tylko przez kilka enterobakterii, wśród których wymienić można Hafnię alvei HA4597 TM. To niezwykłe białko działa jako mimetyk hormonu α-melanotropowego (ang. α-Melanocyte-stimulating hormone, α-MSH), zaangażowanego w regulację pobierania pokarmu^(5–7). Białko ClpB przenika przez barierę jelitową i indukuje wydzielanie hormonów sytości: peptydu YY (ang. peptid YY, PYY) i GLP-1 przez komórki enteroendokrynne, zwiększając w ten sposób uczucie sytości. Białko to może również aktywować jelitowy układ nerwowy, regulując ruchliwość jelit i przepuszczalność bariery jelitowej, w tym dostęp sygnałów bakteryjnych do nerwów przekazujących informacje z jelit do mózgu. Co więcej, ClpB po przedostaniu się do układu krążenia może bezpośrednio aktywować szlaki anoreksygeniczne w podwzgórzu⁽⁷⁾.

OBIECUJĄCE FARMACEUTYKI

Wpływ suplementacji H. alvei HA4597 TM na zmianę nawyków żywieniowych oceniono w oparciu o badanie, do którego zrekrutowano 236 osób z nadwagą ⁽⁶⁾ Wszyscy uczestnicy stosowali umiarkowaną dietę hipokaloryczną (zmniejszenie podaży energii o 20 proc.). Pacjentów z grupy badanej (118 osób) poddano dodatkowo suplementacji H. alvei HA4597 TM (dawka – 1 x 1011 komórek, 2 kapsułki/24h), natomiast pacjenci z grupy kontrolnej (n=118) otrzymali placebo. Po 12-tygodniach suplementacji u 55 proc. osób z grupy badanej wykazano utratę masy ciała o co najmniej 3 proc. (międzynarodowe wytyczne dla pacjentów z nadwagą zalecają utratę masy ciała na poziomie min. 3 proc., gdyż zmniejsza to ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 i choroby niedokrwiennej serca). Co więcej, u 55 proc. suplementujących H. alvei HA4597 TM odnotowano znaczący wzrost poczucia sytości oraz zmniejszenie obwodu bioder i stężenia glukozy we krwi.

Wydaje się, że H. alvei HA4597 TM może być obiecującym środkiem w zapobieganiu i/lub leczeniu otyłości, a także skuteczną alternatywą dla analogów GLP-1.

PIŚMIENNICTWO:                                                 

1. Petridou A, Siopi A, Mougios V. Exercise in the management of obesity. Metabolism. 2019;92:163–9.
2. Buchanan K, Sheffield J. Why do diets fail? An exploration of dieters’ experiences using thematic analysis. J Health Psychol. 2017;22(7):906–15.
3. Collins L, Costello RA. Glucagon-Like Peptide-1 Receptor Agonists. W: Stat- Pearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 [cytowane 18 listopad 2023]. Dostępne na: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/ NBK551568/
4. Wang JY, Wang QW, Yang XY, Yang W, Li DR, Jin JY, i in. GLP-1 receptor agonists for the treatment of obesity: Role as a promising approach. Front Endocrinol (Lausanne). 2023;14:1085799.
5. Legrand R, Lucas N, Dominique M, Azhar S, Deroissart C, Le Solliec MA, i in. Commensal Hafnia alvei strain reduces food intake and fat mass in obese mice-a new potential probiotic for appetite and body weight management. Int J Obes (Lond). 2020;44(5):1041–51.
6. Déchelotte P, Breton J, Trotin-Picolo C, Grube B, Erlenbeck C, Bothe G, i in. The Probiotic Strain H. alvei HA4597® Improves Weight Loss in Overweight Subjects under Moderate Hypocaloric Diet: A Proof-of-Concept, Multicenter Randomized, Double-Blind Placebo-Controlled Study. Nutrients. 2021;13(6):1902.
7. Dominique M, Breton J, Guérin C, Bole-Feysot C, Lambert G, Déchelotte P, i in. Effects of Macronutrients on the In Vitro Production of ClpB, a Bacterial Mimetic Protein of α-MSH and Its Possible Role in Satiety Signaling. Nutrients. 2019;11(9):2115.