Leczenie chorego na otyłość bardzo często wymaga współpracy lekarzy kilku specjalności – internisty, endokrynologa, diabetologa, kardiologa, ginekologa, a czasami i psychiatry. Trzeba wiedzieć, że leczenie choroby otyłościowej to trudny i długotrwały proces, w którym poza pacjentem i lekarzem powinien uczestniczyć cały zespół terapeutyczny – mówi prof. dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska, kierownik Zakładu Dietetyki i Żywienia Klinicznego UM w Białymstoku, kierownik Ośrodka Leczenia Otyłości i Chorób Dietozależnych, prezes PTLO w kadencji 2023-2025.
Czy Polacy mają już świadomość, że otyłość jest chorobą, którą należy leczyć? Kiedyś usłyszałam na plaży, jak jeden z panów, z dość dużą nadwagą, z dumą mówił, że ma taki „przytulasty” brzuch i dlatego kobiety do niego lgną…
Na pewno w postrzeganiu otyłości sporo się w ostatnich latach poprawiło, m.in. za sprawą licznych kampanii i uwrażliwienia na problem lekarzy POZ. Nadal jednak wiele osób z otyłością uważa, że wystarczy zastosować jakąś specjalną dietę – i po problemie. Na dodatek robią to bez konsultacji z lekarzem.
A problem przybiera coraz większą skalę. Już dziś ok. 70 proc. Polaków ma nadwagę, a u ponad 30 proc. występuje otyłość. Najgroźniejsza jest otyłość tzw. brzuszna, kiedy dochodzi do nadmiaru tkanki tłuszczowej trzewnej, co prowadzi do insulinooporności i zaburzeń metabolicznych, a przede wszystkim do nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typy 2, zaburzeń lipidowych, dny moczanowej, miażdżycy i jej powikłań, chorób układu sercowo-naczyniowego czy niektórych nowotworów. WHO wymienia ponad 200 takich powikłań. U kobiet zwiększa się ryzyko raka jelita grubego, piersi, trzonu i szyjki macicy, u mężczyzn – raka prostaty, jelita grubego, trzustki.
Przyczyn choroby otyłościowej, poza nieprawidłowym odżywianiem, niewłaściwymi nawykami żywieniowymi i małą aktywnością fizyczną, może być wiele. Mogą to być czynniki środowiskowe, hedonistyczne nastawienie do żywienia, nieprawidłowa mikrobiota jelitowa, zaburzenia metaboliczne czy endokrynologiczne, stosowanie niektórych leków, zaburzenia psychiczne, nieprawidłowa sekrecja hormonów jelitowych. Część chorujących na otyłość może mieć predyspozycje genetyczne czy epigenetyczne. Ale bez zmiany złego stylu życia redukcja masy ciała nie jest możliwa i od tego należy zacząć leczenie otyłości.
Co jest najważniejsze?
Wykluczenie produktów słodkich, słonych, tłustych, wysoko przetworzonych, a jeśli chodzi o aktywność fizyczną: to głównie ćwiczenia aerobowe: 40-60-minutowe, 3-5 razy w tygodniu. Niestety wiemy już, że nie zawsze leczenie jest możliwe bez wsparcia farmakologicznego, zwłaszcza gdy osoba z chorobą otyłościową ma problem z pobudzeniem ośrodka głodu czy ośrodka nagrody w centralnym układzie nerwowym i ma zmniejszone odczuwanie sytości.
Od czego powinna zacząć osoba chorująca na otyłość?
Od wizyty u lekarza POZ. Już na tym etapie, po przeprowadzeniu wywiadu, lekarz może wstępnie ocenić, w czym problem i podjąć dalsze kroki, skierować na odpowiednie badania. Leczenie chorego na otyłość bardzo często wymaga współpracy lekarzy kilku specjalności – internisty, endokrynologa, diabetologa, kardiologa, ginekologa, a czasami i psychiatry. U niektórych chorych potrzebna jest stała współpraca z psychoterapeutą, u innych z fizjoterapeutą. Trzeba wiedzieć, że leczenie choroby otyłościowej to trudny i długotrwały proces, w którym poza pacjentem i lekarzem powinien uczestniczyć cały zespół terapeutyczny – lekarz, dietetyk, psychoterapeuta.
Rozmawiała: Bożena Stasiak