Projekt OpenCARDIO ma kilka celów. Po pierwsze, jego zadaniem jest gromadzenie danych. Obecnie mamy pełne informacje z przebiegu hospitalizacji, czyli diagnostyki i leczenia ponad 1700 chorych hospitalizowanych w kierowanej przeze mnie klinice w ciągu ostatnich kilku lat. Dane te mogą pozwolić na ponowne analizy. Ponadto poprzez gromadzenie tak dużej liczby pełnych badań tomograficznych i echokardiograficznych można je analizować, wykorzystując do tego między innymi sztuczną inteligencję – mówi prof. dr hab. med. Piotr Pruszczyk z Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM, Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo-Zatorowej Szpitala Dzieciątka Jezus.
Zator płucny to wciąż trzecia najczęstsza przyczyna śmierci o podłożu kardiologicznym – zaraz po zawale serca i udarze mózgu. Czemu tak trudno zdiagnozować pacjenta z tym schorzeniem? To wina chorych, lekarzy, a może systemu?
To jest bardzo ważne pytanie. Warto podkreślić, że zazwyczaj objawy zatorowości płucnej są niecharakterystyczne. Wiemy, że duszność może towarzyszyć wielu chorobom. Chorzy z zatorowością płucną mogą zgłaszać bóle o typowym charakterze wieńcowym, co może sugerować na przykład zaostrzenie choroby wieńcowej, a nawet zawał serca. U kilkunastu procent pacjentów z zatorowością występuje gorączka. Proszę sobie wyobrazić chorego, który trafia do lekarza z powodu duszności i gorączki do 38,5°C oraz obniżenia wydolności fizycznej. Wysuwamy podejrzenie zapalenia płuc i zlecamy prześwietlenie klatki piersiowej. Okazuje się, że u kilkunastu procent pacjentów z zatorowością płucną w badaniu radiologicznym klatki piersiowej obecne są zagęszczenia miąższowe wynikające z zawałów płuc, które mogą być mylnie interpretowane jako zapalenie płuc. Innymi słowy, gorączka, duszność i obraz radiologiczny mogą mylnie sugerować zapalenie płuc, a nie zator tętnicy płucnej i rzeczywiście do naszej kliniki często trafiają pacjenci, których początkowo leczono z powodu zapalenia płuc, a jak wiemy – antybiotyki nie rozpuszczają skrzeplin. Podsumowując, objawy zatorowości płucnej są niespecyficzne i mogą sugerować inne choroby. Wszystko to sprawia, że nowość bywa trudna do rozpoznania.
Choć co roku przybywa pacjentów z ostrą zatorowością płucną, to dane pokazują, że możemy zahamować tę śmiertelność i sukcesywnie ją zmniejszać.
Rzeczywiście, jak się wydaje, mamy coraz większą liczbę pacjentów z zatorowość płucną. Jest to spowodowane między innymi starzeniem się społeczeństwa, a także lepszą diagnostyką, gdyż częściej wykonujemy badania obrazowe pozwalające na jej rozpoznanie.
Jak zatem zmniejszyć śmiertelność?
Oczywiście najlepiej zapobiegać chorobie, czyli unikać unieruchomienia, otyłości, a także stosować profilaktykę u pacjentów hospitalizowanych. Ponadto należy wprowadzać lepsze metody diagnostyki i leczenia.
Upowszechnieniu wiedzy o zatorowości ma służyć projekt OpenCARDIO, czyli zdigitalizowana baza otwartych danych naukowych na temat diagnostyki i leczenia chorób układu krążenia. Jak w praktyce działa portal?
Poruszyła pani bardzo ważne zagadnienie. Wspominałem, że obraz kliniczny zatorowości płuc może być niecharakterystyczny. Projekt OpenCARDIO ma kilka celów. Po pierwsze, jego zadaniem jest gromadzenie danych. Obecnie mamy pełne informacje z przebiegu hospitalizacji, czyli diagnostyki i leczenia ponad 1700 chorych hospitalizowanych w kierowanej przeze mnie klinice w ciągu ostatnich kilku lat. Dane te mogą pozwolić na ponowne analizy. Ponadto poprzez gromadzenie tak dużej liczby pełnych badań tomograficznych i echokardiograficznych można je analizować, wykorzystując do tego między innymi sztuczną inteligencję.
Bardzo ważnym celem portalu jest edukacja.
Tak, dlatego przygotowaliśmy ścieżki edukacyjne. Na portalu znajdziemy kilkadziesiąt opisów przypadków zarówno chorych typowych, jak i pacjentów stanowiących duże wyzwanie diagnostyczne oraz terapeutyczne. Te ścieżki dydaktyczne przeznaczone są nie tylko dla lekarzy, ale także dla studentów. Trzecia, dodatkowa ścieżka pozwoli na udostępnianie części zanonimizowanych danych.
Do kogo adresowany jest portal i w jaki sposób można z niego korzystać? Kto ma nieograniczony dostęp do danych?
Nieograniczony dostęp będzie dotyczył ścieżki dydaktycznej, a także części zanonimizowanych danych. Natomiast część naukowa, o której wcześniej wspominałem, na pewno będzie dostępna dla osób szczególnie zainteresowanych zatorowością płucną – po ocenie przez radę naukową portalu.
Wśród ciekawych funkcjonalności portalu są m.in. kalkulatory. Do czego służą?
Rzeczywiście w medycynie coraz częściej pojawiają się kalkulatory. Dzięki ich zastosowaniu na podstawie różnych danych czy wyników badań laboratoryjnych możemy ocenić np. kliniczne prawdopodobieństwo zatorowości płucnej u pacjenta, który pojawia się z powodu duszności. Możemy też określić ryzyko powikłań krwotocznych, a także próbować oszacować ryzyko pogorszenia stanu zdrowia. Jestem przekonany, że dostępne na portalu kalkulatory będą bardzo pomocne w codziennej pracy lekarskiej. Oprócz tego można zapoznać się z opisami badań, np. echokardiograficznych czy tomografii komputerowej.
OpenCARDIO to platforma, na której z założenia mają też pojawiać się publikacje naukowców z całego świata. Na ile mogą one pomóc w kontekście diagnostyki i wyboru terapii leczenia w przyszłości?
Obecnie wprowadziliśmy kluczowe publikacje, które powstały w klinice, gdzie część z nich dostępna jest w pełnej wersji, a część w formie abstraktów, co jest związane z poszanowaniem praw autorskich poszczególnych wydawnictw. Chcielibyśmy, aby powstała szeroka baza publikacji dotyczących ostrej zatorowości płucnej.
Co jeszcze należałoby zmienić w funkcjonowaniu portalu?
Tak naprawdę portal jest żywy i z pewnością będzie się dalej rozwijał. Można dopisywać nie tylko kolejnych pacjentów, ale w miarę potrzeb wprowadzać także nowe dane.
Rozmawiała Agnieszka Niesłuchowska