Sympozjum „Ostra zatorowość płucna: perspektywy i wyzwania – konferencja OpenCARDIO” było przede wszystkim świetnie zorganizowaną debatą na najważniejsze tematy związane z zatorowością płucną z udziałem europejskich i polskich liderów. Widoczna była ewolucja wiedzy w każdym poruszanym aspekcie – mówi prof. dr hab. n. med. Katarzyna Mizia-Stec z I Katedry i Kliniki Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Od czego rozpoczyna się postępowanie diagnostyczne u pacjentów z podejrzeniem zatorowości płucnej?
Ostra zatorowość płucna może mieć różny przebieg kliniczny – od objawów niecharakterystycznych pod postacią niewielkiej duszności aż do wstrząsu i nagłego zatrzymania krążenia. Dobór metod diagnostycznych i zasad postępowania zależy od wyjściowego przebiegu.
Jakie badania dają jednoznaczny wynik?
Ocena pacjenta z ostrą zatorowością zawsze jest kompleksowa. Zaczynając od rozmowy z pacjentem i oceny ryzyka wystąpienia zatorowości płucnej, przez badanie fizykalne, badania biochemiczne – w tym stężenie parametru, jakim jest D-dimer oraz stężenia podstawowych markerów ryzyka uszkodzenia i przeciążenia miokardium – troponin oraz peptydów natriuretycznych. Bardzo istotne są badania obrazowe, które pokazują stopień przeciążenia jam serca prawego, pozwalają zobrazować materiał zatorowy w jamach serca i/lub w naczyniach płucnych.
Czy wykonywanie dodatkowych badań obrazowych jest konieczne do potwierdzenia lub wykluczenia rozpoznania zatorowości płucnej?
Badania obrazowe mają kluczowe znaczenie – w szczególności echokardiografia przezklatkowa, gdy diagnozę trzeba postawić szybko i wdrożyć leczenie natychmiastowo; oraz tomografia komputerowa – gdy mamy chorego z ostrą zatorowością płucną umiarkowanego lub niskiego ryzyka. Pacjent jest wówczas stabilny hemodynamicznie, co daje nam czas na obrazowanie i podejmowanie decyzji. Metody obrazowe to narzędzie stosowane dla postawienia diagnozy, monitorowania stanu pacjenta oraz oceny ryzyka, a następnie podejmowania decyzji o formie terapii.
Co wydarzyło się w diagnostyce i leczeniu ostrej zatorowości płucnej od momentu opublikowania przed czterema laty ostatnich wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) dotyczących zatorowości płucnej?
Cztery lata to w każdej dziedzinie medycyny bardzo długi okres. Liczba nowych publikacji na temat ostrej zatorowości płucnej jest ogromna. Rocznie znajdziemy w bazach danych ok. 1000-1300 nowych prac na ten temat. Cztery ostatnie lata to przede wszystkim rozwój nowych metod interwencyjnych leczenia ostrej zatorowości płucnej.
Rozwój kardiologii i radiologii interwencyjnej przyniósł znaczny postęp w inwazyjnym leczeniu PE. Jak to wygląda w praktyce?
Kardiologia i radiologia interwencyjna to kluczowy element działania tzw. zespołów PERT – Pulmonary Embolism Response Team. PERT to zespół kardiologów, kardiologów inwazyjnych i kardiochirurgów w ośrodku specjalistycznym, który zapewnia chorym z ostrą zatorowością płucną wszystkie dostępne formy leczenia, w tym terapie przezcewnikowe – trombolizę lub embolektomię przezcewnikową, ECMO czy leczenie kardiochirurgiczne. Ma to znaczenie szczególnie wobec chorych wysokiego i umiarkowanego ryzyka, u których rozważamy szeroko pojęte leczenie reperfuzyjne. Ośrodek powinien zapewniać taką formę leczenia w systemie 24/7. Ważny jest system organizacyjny, który zapewnia współpracę między ośrodkami lokalnymi i ośrodkami PERT, w tym telekonsultacje i przekazywanie do leczenia reperfuzyjnego chorych wysokiego oraz umiarkowanego/wysokiego ryzyka. Ten system w wielu miejscach w Polsce zaczyna działać. Jesteśmy w tym zakresie liderami w Europie.
Dlaczego potrzebujemy nowych wytycznych dotyczących diagnostyki i postępowania w zatorowości płucnej?
Mamy nowe metody terapeutyczne będące efektem znaczącego postępu technologicznego w zakresie interwencji w krążeniu płucnym. Równocześnie mamy coraz mocniejsze dowody naukowe wskazujące, że terapie przezcewnikowe są skuteczne, a przede wszystkim bezpieczniejsze niż systemowa tromboliza. Wobec tych możliwości i argumentów pojawiają się wątpliwości, czy w ośrodku PERT nie należy szerzej stosować metod przezcewnikowych. Tym bardziej, że ryzyko powikłań krwotocznych systemowej trombolizy pozostaje bardzo wysokie. Aktualnie obowiązujące wytyczne ESC z 2019 roku pozycjonują terapie przezcewnikowe na drugim miejscu – możemy je stosować w przypadku przeciwwskazań do systemowej trombolizy lub jej nieskuteczności. Sądzę, że w kolejnych wytycznych schemat leczenia ostrej zatorowości płucnej i klasa zaleceń dla terapii przezcewnikowych ulegną zmianie.
Jakie wnioski z sympozjum „Ostra zatorowość płucna: perspektywy i wyzwania – konferencja OpenCARDIO” zorganizowanego przez Klinikę Chorób Wewnętrznych i Kardiologii z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo-Zatorowej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego były dla pani szczególnie istotne?
Sympozjum „Ostra zatorowość płucna: perspektywy i wyzwania – konferencja OpenCARDIO” było przede wszystkim świetnie zorganizowaną debatą na najważniejsze tematy związane z zatorowością płucną z udziałem europejskich i polskich liderów. Widoczna była ewolucja wiedzy w każdym poruszanym aspekcie. Chciałabym podkreślić – ukierunkowana, uzasadniona ewolucja, a nie rewolucja na temat ostrej zatorowości płucnej. Widać świetnie, że wiodące polskie ośrodki – prof. Adama Torbickiego i gospodarza sympozjum – prof. Piotra Pruszczyka – aktywnie uczestniczą w europejskiej dyskusji na temat nowego oblicza leczenia zatorowości płucnej. Równocześnie pozytywnie motywują i dają szansę na rozwój innym polskim ośrodkom. To wartość, którą niezwykle doceniam.
Rozmawiała: Agnieszka Niesłuchowska