Jednym z niewątpliwych osiągnięć polskiej kardiologii był Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD. Jego głównym celem była 30-proc. redukcja przedwczesnej umieralności. W programie było aż 26 rejestrów. Z nich czerpaliśmy wiedzę, jak wygląda postępowanie w tych najważniejszych jednostkach chorobowych kardiologicznych w Polsce.
Kolejne sukcesy to: kardiologia inwazyjna i elektroterapia. Poprawił się dostęp do nowoczesnej diagnostyki i terapii, wyrównał dostęp do procedur ratujących życie. Nasz kraj znajduje się na 3. miejscu w Europie pod względem liczby wykonywanych zabiegów pierwotnej angioplastyki wieńcowej w zawale serca na milion mieszkańców. Uplasowaliśmy się tuż za Holandią i Austrią, wyprzedzając takie kraje jak: Wielka Brytania, Francja, Niemcy czy Szwecja. To jest naprawdę dobry wynik.
Kolejnym, niewątpliwym osiągnięciem był katalog świadczeń NFZ, zwłaszcza w zakresie kardiologii zabiegowej. Udało się wprowadzić szereg nowych procedur, takich jak np. zamykanie uszkodzonego przedsionka, zdekompresowana niewydolność serca czy hipotermia. Zwiększyła się liczba zabiegów w kardiologii interwencyjnej. W 2013 roku było wykonanych blisko 230 tys. koronarografii, co daje wskaźnik powyżej 5 tysięcy na milion mieszkańców. Liczba angioplastyk wieńcowych zbliża się do 125 tys. rocznie i wynosi około 3200 na milion mieszkańców. Podobne dane dotyczące implantowanych stymulatorów ? ponad 30 tysięcy, z liczbą powyżej 700. W ostatnich latach zwiększyła się kilkakrotnie liczba kardiowerterów, defibrylatorów ? ten wskaźnik wynosi około 240 na milion mieszkańców.
Najważniejsze wyzwania, przed którymi stoi kardiologia, to poprawa dostępności, zwłaszcza jeśli chodzi o opiekę ambulatoryjną, poprawa jakości opieki kardiologicznej, innowacyjność, kardiologia wieku podeszłego, nowoczesne kształcenie kardiologów oraz nowy program profilaktyki i leczenia chorób układu sercowo-naczyniowego.
Jeśli chodzi o poprawę dostępności, przede wszystkim należy skupić się na kardiologii ambulatoryjnej, jak optymalnie leczyć pacjentów w okresie poszpitalnym. Bardzo ważna jest także rehabilitacja kardiologiczna. Dostęp do niej jest bardzo zróżnicowany w poszczególnych województwach i nadal niewystarczający. Pomocą może być rozwój telekardiologii. Wreszcie wyzwanie, z którym borykamy się od wielu lat i nie udaje nam się z nim poradzić ? zabiegi na naczyniach wieńcowych w ośrodkach kardiologii interwencyjnej. Są problemy w zakresie prewencji wtórnej i rehabilitacji: zaledwie co piąty chory po zawale serca podejmuje rehabilitację, chorzy nieskutecznie modyfikują styl życia, nie zawsze realizują recepty, przyjmują leki nieregularnie lub w ogóle przestają je przyjmować. Jest takie dobre powiedzenie: kolejki do lekarza nie robiły na mnie wrażenia, dopóki sam nie musiałem w nich stać. Mam nadzieję, że ten problem zostanie wkrótce rozwiązany.
Optymalny Model Kompleksowej Rehabilitacji i Wtórnej Prewencji polega na integracji oddziału kardiologicznego, poradni specjalistycznej i lekarza POZ. Dużo się też mówi o zastosowaniu telekardiologii, za pomocą telefonów komórkowych czy tabletów, gdzie będzie można zbierać podstawowe parametry i przekazywać do lekarza prowadzącego.
Kolejne wyzwanie to poprawa jakości opieki kardiologicznej: niezwykle istotne jest wdrażanie wytycznych. Ważna jest referencyjność, rejestry oceniające jakość naszego działania, zwłaszcza w kardiologii zabiegowej, monitorowanie powikłań. Pojawiają się nowe leki, nowe opcje postępowania, coraz trudniejsi chorzy. Chociażby pacjent z MP i OZW ? jeżeli spojrzymy na leki przeciwpłytkowe, przeciwkrzepliwe, to okaże się, że jest wiele możliwości ich stosowania i wybór staje się bardzo trudny.
Powinien być ogłoszony nowy ogólnopolski program prewencji chorób sercowo-naczyniowych Narodowy Program Ochrony Serca, POLKARD, przygotowany w oparciu o założenia Europejskiej Deklaracji na Rzecz Serca. Te wszystkie wyzwania są niezwykle ambitne, jednak ich realizacja przez środowisko kardiologiczne, znane z cierpliwości i determinacji, jest możliwa.
prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski