Nowoczesne technologie medyczne i ich wpływ na profilaktykę oraz codzienną praktykę kliniczną w polskiej służbie zdrowia. Prelegent: prof. Przemysław Juszczyński, Instytut Hematologii i Transfuzjologii, Warszawa
Gwałtowny postęp technologii informatycznych pozwolił na niemal całkowitą digitalizację w radiologii, która aktualnie bazuje wyłącznie na obrazach cyfrowych. Patomorfologia pozostała pod tym względem nieco z tyłu. A przecież diagnostyka patomorfologiczna nowotworów, z równoczesnym określeniem czynników prognostycznych i predykcyjnych, stanowi kluczowy etap we właściwym podjęciu procesu terapeutycznego. Stąd warto jest ten proces wspierać każdą innowacją, która mogłaby zwiększyć czułość i prędkośc tego procesu. Dotychczasowe metody diagnostyki w patomorfologii uwzględniają obrazy mikroskopowego barwienia, histochemię, immunohistochemię oraz wybrane techniki biologii molekularnej (w tym chromogenną i fluorescencyjną hybrydyzację in situ). Wprowadzenie patomorfologii cyfrowej (digital pathology) poszerza możliwości patomorfologów. Do celów diagnostycznych szczególnie przydatne wydaje się zastosowanie telepatologii i telekonsultacji, jak również możliwość archiwizacji badań w postaci cyfrowej. Wszystko to wymaga jednak uzyskania wysokiej jakości cyfrowych obrazów całych preparatów mikroskopowych (WSI, whole slide imaging).
Systemy WSI znalazły wiele nowoczesnych zastosowań w edukacji, diagnostyce i badaniach naukowych. Dzięki wdrożeniu platform WSI możliwe jest łatwe i interaktywne dzielenie się obrazami cyfrowymi oraz ich pełniejsza integracja z innymi systemami informatycznymi. Wydaje się, że również przyszłość patomorfologii należy do tej technologii, jeśli tylko zostanie szerzej zaakceptowane do rutynowej diagnostyki komputerowe wspomaganie diagnozy oraz powstanie wystandaryzowane oprogramowanie do analizy obrazu. Ich zastosowanie pozwoli na bardziej obiektywną, precyzyjną i powtarzalną ocenę stopniowania w wybranych nowotworach wraz z ilościową oceną biomarkerów o znaczeniu prognostycznym i predykcyjnym.
Konieczna jest jednak standaryzacja, obejmująca dwa zasadnicze procesy. Po pierwsze, proces wykonania preparatów mikroskopowych, obejmujący wszystkie etapy, od przeddiagnostycznych (w tym krojenie, barwienie, zaklejenie preparatu) po stawianie rozpoznania. Po drugie, trzeba wypracować standaryzację wykonania zdjęcia cyfrowego, aby zawsze właściwie zabezpieczyć właściwą rozdzielczość, liczbę skanowanych warstw i odległość pomiędzy nimi, a także kalibrację kolorów. Istotne jest zapewnienie otwartego, jednolitego formatu plików, w których zapisywane są obrazy cyfrowe, by odczytać mógł je każdy i na każdym urządzeniu.
Jeśli jednak będziemy bazować na aktualnej wiedzy, cyfryzacja w patomorfologii, choć pomocna, będzie przebiegać mniej dynamicznie, niż w radiologii. Głównym ograniczeniem jest nadal wysoki koszt inwestycji (sprzęt i infrastruktura są bardzo drogie), wydłużenie procesu diagnostycznego czy trudności w uzyskiwaniu obrazów cyfrowych z niektórych materiałów oraz wątpliwości. Podstawą infrastruktury w patomorfologii cyfrowej są skanery preparatów mikroskopowych, składające się z mikroskopu optycznego, wyposażonego w jeden lub kilka aparatów cyfrowych do robienia zdjęć, zwykłe i fluoroscencyjne źródła światła, automatycznego lub ręcznego podajnika preparatów mikroskopowych, stacji roboczej oraz oprogramowania, umożliwiającego przeglądanie zdjęć z możliwością dowolnego pozycjonowania i powiększenia analogicznie do konwencjonalnej mikroskopii świetlej. W takie urządzenia muszą być wyposażone wszystkie oddziały patomorfologii, by rewolucja cyfrowa rzeczywiście miała sens.
Trzeba też wspomnieć niechęć patomorfologów do wykorzystywania systemów WSI w rutynowej diagnostyce. Z pewnością implementacja cyfrowej patomorfologii będzie przebiegać szybciej w dziedzinach takich jak edukacja, badania naukowe, tworzenie bibliotek obrazów i archiwów oraz w prowadzeniu telekonsultacji. Wprowadzanie stałych udoskonaleń systemów WSI oraz zmiana nastawienia do patomorfologii cyfrowej stanowi wstęp do rozszerzania patomorfologii cyfrowej w rutynowej diagnostyce.