W cyklu felietonów prof. Krzysztof J. Filipiak przedstawia luminarzy medycyny: tych już nieobecnych między nami, nadal jednak mających wpływ na współczesną medycynę, jak również naszych nauczycieli i mistrzów.
Urologiczny rys tematyczny ?Świata Lekarza? skłania do przybliżenia? neurologa związanego z nefrologami i urologami w sposób szczególny: odkrywcy objawu wstrząsania nerek (objawu Goldflama).
Samuel Goldflam urodził się w 1852 r. w żydowskiej rodzinie w Warszawie. Ojciec, Wolf Goldflam, prowadził tu sklep przy Żelaznej Bramie. Samuel ukończył gimnazjum przy ul. Nowolipki, wydział lekarski Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, a później pracował w jednym z najnowocześniejszych szpitali tamtego czasu ? Szpitalu Starozakonnych na Czystem. Wspierał działalność charytatywną Henryka Goldszmita (Janusza Korczaka) i Gerszona Lewina, był mecenasem wielu artystów, m.in. młodego pianisty Artura Rubinsteina. Warszawa zawdzięcza mu rozkwit m.in. Szpitala Dziecięcego im. Bersonów i Baumanów (w 2023 r. zostanie w nim otwarte Muzeum Getta Warszawskiego), Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej.
[źródło: wolne zasoby Wikipedia.org]
Jego dorobek medyczny to m.in. opisanie miastenii (zwanej też chorobą Erba-Goldflama), chromania przestankowego, wyjaśnienie patofizjologii objawu Rossolimo, prace nad neuropatią cukrzycową. Jest jednym z najwybitniejszych neurologów, jednak największą sławę przyniósł mu opisany 119 lat temu objaw wstrząsania nerek w ich pierwotnym, kłębuszkowym zapaleniu. Sam autor badanie opisał tak: ?Chory z obnażoną i nieco ku przodowi pochyloną górną częścią tułowia stoi lub siedzi, tyłem zwrócony do badającego. Łokciową powierzchnią pięści wykonywa się krótkie, lekkie uderzenia w okolicę lędźwiową, bądź w kierunku prostopadłym ku pokładowi mięśni krzyżo-lędźwiowych, bądź też nieco z boku od nich [?] U ludzi zdrowych jest to zupełnie bezbolesne, w przypadkach pewnych chorób nerkowych wywołuje prawie zawsze ból?. Samuel Goldflam zmarł w 1932 roku w Otwocku, został pochowany na cmentarzu żydowskim w Warszawie. Nie przetrwał jego dom przy ulicy Granicznej ani pamiątkowa tablica na jego cześć wmurowana tam w 1934 roku. Był wybitnym dydaktykiem, a do czerpania z jego wiedzy i doświadczeń przyznawali się znakomici warszawscy lekarze wielu specjalności, jak Zygmunt Szneur Bychowski, Henryk Chaim Higier, Samuel Meyerson, Maurycy Urstein, Zygmunt Srebrny, Leon Prusak, Anna Braude-Hellerowa, Maksymilian Biro, Maksymilian Flaum, Jakub Lipsztat.
[źródło: wolne zasoby Wikipedia.org]
A teraz coś prywatnie. Prawie każdy student zna i umie zbadać objaw
Goldflama. Pamiętam, gdy jako student medycyny byłem odpytywany
z badania przedmiotowego pacjenta. Z dumą zreferowałem, jak bada się
?objaw Goldflama?. Stojący obok mój serdeczny kolega Benjamin Bender, dziś wzięty lekarz w Izraelu, poprawił mnie po cichu: ?objaw Samuela Goldflama?. Nie było wówczas Wikipedii, ale pobiegłem po zajęciach do biblioteki, sprawdzić, kim był ten Samuel?
Krzysztof J. Filipiak