Sebastian Szyper | prezes Stowarzyszenia ?Udarowcy ? Liczy się wsparcie? dr n. med. Mariusz Baumgart | pełnomocnik ds. medycznych Stowarzyszenia ?Udarowcy ? Liczy się wsparcie?
Udar stanowi nie tylko poważny problem medyczny, ale także społeczny i ekonomiczny. W Polsce choroba ta występuje u ponad 70 000 osób rocznie.
W ostatnich latach, dzięki profilaktyce i intensywnemu leczeniu chorób układu krążenia, oraz coraz lepszej opiece nad pacjentami z udarem, w wielu krajach świata notuje się systematyczny spadek umieralności i niesprawności związanej z udarem mózgu. Niestety w Polsce niski spadek takiej tendencji zmusza środowiska organizacji pozarządowych do działań na rzecz zwiększania świadomości oraz pracy w kierunku poprawy niechlubnych statystyk.
Podstawą skutecznej profilaktyki udaru jest znajomość czynników ryzyka, które możemy podzielić na modyfikowalne (na które mamy wpływ ? 90%) oraz niemodyfikowalne (niezależne od nas ? 10%). Profilaktyka pierwotna polega na modyfikacji czynników ryzyka i wpływa nie tylko na obniżenie zapadalności na udar mózgu, ale również ma zasadniczy wpływ na przebieg choroby. Jeżeli udaru doznaje pacjent z prawidłowo leczonym nadciśnieniem tętniczym czy cukrzycą, to przebieg choroby jest zwykle łagodniejszy, a prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań znacznie mniejsze.
Czynniki ryzyka udaru mózgu, które podlegają modyfikacji, możemy regulować poprzez działania medyczne i pozamedyczne ? modyfikację stylu życia. Zakres działań medycznych obejmuje farmakoterapię oraz leczenie operacyjne. Najistotniejszymi czynnikami ryzyka, które poddają się leczeniu farmakologicznemu są nadciśnienie tętnicze, choroby serca (np. migotanie przedsionków), cukrzyca, dyslipidemie, zaburzenia krzepnięcia. Metody zabiegowe, które eliminują ryzyko wystąpienia udaru mózgu, to operacje zwężeń tętnic szyjnych i anomalii naczyniowych.
Duże znaczenie w profilaktyce udaru ma modyfikacja stylu życia pacjentów. Do najważniejszych czynników ryzyka udaru należą: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, niska aktywność fizyczna, zła dieta oraz otyłość. Najważniejszą kwestią dla osób z grupy ryzyka jest świadomość, że jeśli nie wyeliminują czynników wpływających na potencjalne wystąpienie udaru mózgu narażają się na kilkukrotnie cięższy przebieg choroby niż osoby, u których te czynniki nie występują. Przykładowo: ryzyko wystąpienia udaru mózgu u osób, które nie leczą migotania przedsionków może być nawet 5-krotnie większe, niż w przypadku osób poddanych leczeniu farmakologicznemu.
Ważnym elementem profilaktyki jest odpowiednia dieta i aktywność fizyczna. Wiele składników diety (m.in. tłuszcze zwierzęce, sól, alkohol) zwiększa ryzyko udaru. Aktywność fizyczna wpływa korzystnie na układ krążenia, obniża masę ciała i ciśnienie krwi. Niezależnie od ryzyka udaru mózgu ważnym elementem profilaktyki i leczenia jest znajomość objawów udaru mózgu i szybka reakcja. W przypadku udaru niedokrwiennego jest to 4,5 godziny od czasu wystąpienia pierwszych objawów udaru mózgu. W Polsce jest szereg akcji i kampanii prowadzonych przez władze samorządowe oraz organizacje pozarządowe takie jak Stowarzyszenie ?Udarowcy ? Liczy się wsparcie?. Jedną z głównych form działalności Stowarzyszenia jest autorska akcja ?Stop Udarom?, która poprzez różnorodne formy komunikacji ma na celu propagowanie wiedzy na temat udarów mózgu.