Szwajcar Theodor Kocher był pierwszym w historii chirurgiem uhonorowanym Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Jego dokonania są inspiracją dla kolejnych pokoleń lekarzy.
Emil Theodor Kocher urodził się 25 sierpnia 1841 r. w Bernie w Szwajcarii. Po ukończeniu szkoły średniej studiował medycynę na Uniwersytecie w Bernie (1860-1865) i w 1866 r. został mianowany doktorem nauk medycznych.
W trakcie swoich studiów pracował również w Zurychu, gdzie poznał Theodora Bilrootha, którego przez resztę życia uważał za swojego mistrza. To właśnie w tamtym okresie zdobył swoje początkowe uznanie. Podczas wykładu Bilrootha wprowadzono na salę pacjenta ze zwichnięciem barku, któremu żaden z ówczesnych lekarzy nie potrafił pomóc. Na wyzwanie Bilrootha odpowiedział Kocher. Wstał, podszedł do pacjenta i natychmiast nastawił mu bark. Na pytanie, jak nazywa się ten sposób, skromnie odpowiedział ? ?metoda Kochera?. Następnie opisał swoją technikę repozycji zwichniętego barku ze szczegółowym uwzględnieniem anatomii stawu, zakresu ruchów kości ramiennej i prawidłowej pozycji, w jakiej powinna się znajdować głowa kości ramiennej, wprawiając zebranych na widowni w szczere zdumienie.
Kocher biegle mówił po niemiecku, francusku i angielsku, co umożliwiło mu kształcenie się w wiodących klinikach europejskich w Berlinie, Paryżu i Londynie. W trakcie swojego pobytu w Anglii poznał Josepha Listera oraz promowane przez niego zasady antyseptyki w chirurgii. Po powrocie do Szwajcarii powrócił do pracy na Uniwersytecie w Bernie, gdzie objął stanowisko profesora katedry chirurgii w wieku zaledwie 31 lat i przewodniczył jej przez kolejne 45 lat, aż do śmierci w 1917 roku. Za jego życia klinika, w której pracował, stała się jednym z czołowych ośrodków chirurgii światowej, przyciągając takie sławy jak Harvey Cushing czy Charles Mayo.
Chirurgia tarczycy ? ciężar sukcesu
W czasach Kochera Szwajcaria była krajem, w którym niedobór jodu w diecie doprowadził do epidemii endemicznego wola tarczycy i kretynizmu. Pod koniec XIX wieku zabiegi na tarczycy były powikłane wysoką śmiertelnością i żaden z ówczesnych chirurgów nie znał bezpiecznego sposobu na ich przeprowadzanie. Głównym wyzwaniem było intensywne śródoperacyjne krwawienie z bogato unaczynionej tarczycy, które doprowadzało do zgonu chorego jeszcze na stole operacyjnym. Nieliczni pacjenci, którzy przeżywali zabieg, byli narażeni na rozwój śmiertelnych powikłań infekcyjnych. Kocher, korzystając ze swojego doświadczenia, udoskonalił technikę operacyjną i w pierwszej serii 101 pacjentów poddanych tyreoidektomii uzyskał śmiertelność 12,8 proc. Spośród kolejnych 600 pacjentów opisanych w pracy z 1898 roku zmarł tylko jeden.
Technika Szwajcara początkowo polegała na radykalnej resekcji tarczycy, z zaoszczędzeniem nerwu krtaniowego wstecznego oraz pozostawieniem przytarczyc, których funkcja ? podobnie jak funkcja tarczycy ? nie była poznana. Kocher w dość drastyczny sposób miał się przekonać o znaczeniu operowanego przez siebie narządu. Do kontroli pooperacyjnej pod jego kliniką ustawiała się kolejka pozbawionych energii i woli życia ludzi z obrzękniętymi twarzami, suchą, zimną, rogowaciejącą cerą i zmienionym głosem.
Kocher przez długi czas nie mógł pogodzić się ze świadomością okaleczenia tak ogromnej rzeszy ludzi. Swoje doświadczenia przedstawił na kongresie Niemieckiego Towarzystwa Chirurgicznego w Berlinie w 1883 roku, wysnuwając podejrzenie funkcji tarczycy i wprowadzając termin cachexia strumipriva na zespół objawów pojawiających się po jej usunięciu. Do podobnych wniosków doszło również dwóch chirurgów z Genewy ? Jacques i Auguste Reverdine, co zaowocowało sporem o pierwszeństwo tego odkrycia, które ostatecznie zostało jednak przyznane Kocherowi. W 1893 roku opisał on w jednej z prac, że spożycie surowej owczej tarczycy zmniejsza lub nawet likwiduje objawy wynikające z jej usunięcia.
Bazując na tych doświadczeniach, Kocher zmodyfikował swoją technikę operacyjną optując za częściową tyreoidektomią i porzucił swoje początkowe przekonanie o tarczycy jako narządzie regulującym napływ krwi do mózgu. Rozwój badań nad tarczycą doprowadził do wyizolowania tyroksyny w 1914 roku przez Kendalla i jej syntezy przez Harringtona w roku 1926, oraz do wprowadzenia jodowanej soli po roku 1920. Zabieg całkowitej tyreoidektomii został ponownie wprowadzony do użycia w latach 80. XX wieku i praktycznie w niezmienionej postaci jest stosowany do dzisiaj.
Nagroda Nobla
Ogromny wkład Theodora Kochera w rozwój fizjologii i chirurgii tarczycy oraz jego praca nad przyczynami endemicznego wola oraz kretynizmem miały swój punkt kulminacyjny w 1909 roku, kiedy jako pierwszy chirurg w historii został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny. Jego prezentacja wygłoszona podczas ceremonii wręczenia nagrody pt. ?Concerning pathological manifestations in low-grade thyroid diseases? stanowi imponujący obraz starań nad poznaniem patofizjologii tarczycy.
Złoty wiek chirurgii
Współcześni chirurdzy mogą jedynie marzyć o dziedzictwie choćby zbliżonym do tego, jakie pozostawił po sobie Kocher. Poza swoim wkładem w rozwój chirurgii tarczycy, odnosił sukcesy na wielu innych polach medycyny. Opracował nowe, innowacyjne metody z zakresu chirurgii przepuklin, chirurgii brzusznej (manewr Kochera dający dostęp operacyjny do dwunastnicy i głowy trzustki), ortopedii, urologii, chirurgii urazowej, ran postrzałowych, a także z zakresu hemostazy i postępowania we wstrząsie septycznym. Zacisk naczyniowy, opracowany przez Kochera w 1882 roku, do dnia dzisiejszego nosi jego imię.
Szwajcar wykształcił również wielu uznanych chirurgów o światowej renomie (np. César Roux, Fritz de Quervain, czy jego syn Albert Kocher). Pod okiem Kochera swoje pierwsze kroki w chirurgii stawiał Henry Cushing, uważany za twórcę współczesnej neurochirurgii. Prace naukowe jego autorstwa były cenione zarówno w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych, a znajomość języków, talent akademicki i częste podróże tylko tę pozycję ugruntowały, czyniąc go jednym z bardziej wpływowych chirurgów w historii medycyny. Był założycielem Szwajcarskiego Towarzystwa Chirurgicznego, przewodniczącym Niemieckiego Towarzystwa Chirurgów (1902) oraz przewodniczącym pierwszego Międzynarodowego Towarzystwa Chirurgów, które odbyło się w Brukseli w 1905 roku.
Dziedzictwo
Kocher, skromny człowiek o silnych religijnych przekonaniach, był całkowicie poświęcony swojej pracy, nie pozostawiając czasu wolnego na rozrywkę. Za pieniądze otrzymane za zdobycie Nagrody Nobla ufundował Instytut Theodora Kochera w Bernie, który kontynuował rozpoczęte przez niego badania i może się poszczycić istotnymi odkryciami z dziedzin immunologii, angiogenezy, badań nad krzepnięciem krwi, czy zasadami funkcjonowania bariery krew-mózg.
W ponad sto lat od zdobycia przez Kochera Nagrody Nobla nie ma wątpliwości, jak istotny wpływ wywarł on na rozwój współczesnej chirurgii i medycyny, a jego poświęcenie pracy, naukowa rzetelność, a przede wszystkim oddanie pacjentom wciąż pozostaje inspiracją dla wielu lekarzy.