Ludzie mają prawo do opieki medycznej, bez względu na sytuację, w jakiej się znajdują. W imię tej idei członkowie organizacji Lekarze bez Granic często ryzykują życie niosąc pomoc w obszarach objętych walkami czy epidemią.
Każdego dnia około 22 tys. lekarzy, pielęgniarek, położnych, psychologów klinicznych i przedstawicieli wielu innych profesji pracuje w różnych zakątkach świata, pomagając ludziom, którzy z różnych względów zostali pozbawieni opieki medycznej. Wszyscy oni są członkami jednej organizacji: Médecins Sans Fronti?res (Doctors Without Borders), czyli Lekarze bez Granic. Warunki w jakich niosą pomoc często są bardzo trudne, niebezpieczne i wymagają mnóstwa wyrzeczeń. Jednak bez tej pomocy wielu ludzi nie otrzymałoby żadnego wsparcia, a część prawdopodobnie zginęłaby z powodu chorób, głodu czy ran odniesionych w walkach.
Docenione wysiłki
Médecins Sans Fronti?res (MSF) funkcjonuje od 1971 roku. Impulsem do powstania organizacji była wymiana doświadczeń dwóch grup lekarzy niosących pomoc humanitarną w Biafrze (obecnie Nigeria) i na terenie dzisiejszego Bangladeszu. Doświadczyli oni wówczas niedostatecznej efektywności swojej pracy z powodu braku koordynacji logistycznej niesionej pomocy. Czuli się również sfrustrowani, gdyż uniemożliwiono im nagłaśnianie tego, co widzieli i czego doświadczyli w trakcie trwania misji.
Obecnie MSF jest jedną z największych organizacji humanitarnych na świecie. Co roku jej pracownicy zapewniają opiekę medyczną milionom ludzi w ponad 70 krajach ogarniętych kryzysem. O jej znaczeniu najlepiej świadczą liczby. W 2012 roku, w ramach projektów prowadzonych przez Lekarzy bez Granic, pracownicy organizacji skonsultowali ponad 8,3 mln pacjentów w zakresie opieki ambulatoryjnej, odebrali 185 tys. porodów, leczyli 1,6 mln ludzi chorych na malarię oraz 276 tys. niedożywionych dzieci. Dodatkowo 284 tys. ludzi zakażonych wirusem HIV otrzymało odpowiednie leczenie antyretrowirusowe, a lekarze pracujący dla organizacji przeprowadzili 78 tys. zabiegów operacyjnych. Osiągnięcia te nie zostały niezauważone. Działalność organizacji doceniono wieloma nagrodami, z których najbardziej prestiżowa to Pokojowa Nagroda Nobla przyznana w 1999 roku.
Lekarze bez granic – źródło informacji
Jednym z głównych założeń działalności Médecins Sans Fronti?res jest stała gotowość do debaty oraz przekazywanie opinii publicznej informacji o sytuacji, jaka ma miejsce w strefach działania programów. Organizacja jest niejednokrotnie jedynym źródłem informacji o obszarach, na których toczy się konflikt. Dotyczy to nie tylko stanu bezpieczeństwa, ale także sytuacji epidemiologicznej czy stanu opieki zdrowotnej. Informacje te pomagają w planowaniu dodatkowej pomocy ze strony innych organizacji humanitarnych czy nawet rządów zainteresowanych państw, jeśli sytuacja tego wymaga.
W jakich sytuacjach reaguje MSF?
Celem akcji humanitarnych jest ratowanie życia i łagodzenie cierpienia ludzi znajdujących się na obszarze, na którym ich bezpieczeństwo jest zagrożone. MSF działa więc wszędzie tam, gdzie dostęp do pomocy medycznej jest ograniczony lub system opieki zdrowotnej nie jest w stanie jej zapewnić wszystkim poszkodowanym.
W rejonach ogarniętych konfliktem zbrojnym organizacja zapewnia pomoc ofiarom walk, a także wszystkim innym, którzy z różnych względów tej pomocy wymagają. Dlatego lekarze zapewniają opiekę również kobietom w ciąży i nowo narodzonym dzieciom, a także ciągłość terapii osobom cierpiącym z powodu chorób przewlekłych.
Innym obszarem działań Lekarzy bez Granic są tereny rozprzestrzeniania się epidemii. W swojej historii MSF niejednokrotnie reagowało w przypadkach wybuchu epidemii cholery, odry czy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. W 2010 roku organizacja prowadziła akcje w krajach Afryki Środkowej i Zachodniej, których celem było opanowanie epidemii odry. W Hondurasie natomiast walczono z rozprzestrzeniającą się gorączką denga, a w Sudanie Południowym z leiszmaniozą trzewną. W ostatnim czasie prowadzone są także programy skoncentrowane na ograniczeniu pandemii HIV/AIDS oraz gruźlicy, która jest główną przyczyną śmierci tych chorych. Jednak leczenie takich chorób, jak śpiączka afrykańska, choroba Chagasa czy malaria również należą do obszarów działania wielu programów.
Na dużą skalę prowadzone są również programy koncentrujące się na pomocy osobom niedożywionym, zwłaszcza dzieciom. Szacuje się, że na świecie żyje 195 mln niedożywionych dzieci, z czego ogromna większość zamieszkuje obszary Afryki Subsaharyjskiej i Południowej Azji. Każdego roku niedożywienie jest przyczyną śmierci jednej trzeciej z 8 mln dzieci poniżej piątego roku życia na całym świecie. MSF prowadzi centra żywieniowe ratujące dzieci przed śmiercią głodową i pozwalające im na prawidłowy wzrost i rozwój.
Lekarze bez Granic reagują również w przypadkach klęsk żywiołowych. Nieśli pomoc poszkodowanym w czasie tsunami, które miało miejsce na Oceanie Indyjskim w 2005 roku, ofiarom trzęsienia ziemi, które nawiedziło Kaszmir w tym samym roku, oraz powodzi w Meksyku w 2007 roku. Niejednokrotnie organizacja reaguje natychmiast w momencie wybuchu kataklizmu. Ze względu na wiele stałych projektów pracownicy MSF są ciągle obecni w różnych regionach świata. Podczas trzęsienia ziemi na obszarze Haiti w 2010 roku, personel medyczny mógł rozpocząć organizowanie pomocy poszkodowanym zaraz po ustąpieniu kataklizmu, gdyż organizacja stale działa w tym kraju od początku lat 90. XX wieku.
Médecins Sans Fronti?res stara się również pomagać osobom pozbawionym jakiejkolwiek opieki medycznej. Najczęściej są to uchodźcy, osoby przesiedlone, bezdomne, imigranci, narkomani, osoby zakażone wirusem HIV i chorzy na gruźlicę. Ci ludzie w wielu krajach są marginalizowani i pozbawieni dostępu do odpowiedniej opieki zdrowotnej. Z tego powodu, w takich krajach jak Honduras czy Bangladesz zespoły medyczne działające w ramach MSF zapewniają tym osobom pomoc medyczną, społeczną oraz psychologiczną.
Jak zostać lekarzem bez granic?
Obecnie Lekarze bez Granic działają w ponad 70 krajach świata, prowadząc ponad 360 projektów. Każdy z nich wymaga ogromnego nakładu pracy w zakresie koordynacji działań, zarządzania, finansowania, rekrutacji, organizacji szkoleń oraz pozyskiwania funduszy. W ramach organizacji działają 23 niezależne stowarzyszenia, podlegające pięciu jednostkom operacyjnym, zarządzającym akcjami humanitarnymi. Prowadzą one odrębne projekty, jak również współdziałają przy organizowaniu innych. Nadrzędną strukturą organizacji jest jednostka międzynarodowa MSF zlokalizowana w Szwajcarii. Zapewnia ona koordynację, przepływ informacji oraz wsparcie dla całego ruchu Médecins Sans Fronti?res na świecie.
Ze względu na mnogość akcji oraz ich zakres, potrzebne jest wsparcie ogromnej rzeszy pracowników przeróżnych specjalności. Poszukiwani są więc m.in.: lekarze ogólni, chirurdzy, anestezjolodzy, ginekolodzy, epidemiolodzy, pielęgniarki, położne, diagności laboratoryjni, specjaliści leczenia żywieniowego, ale także psycholodzy, farmaceuci, specjaliści od spraw finansowych czy mechanicy samochodowi, zaopatrzeniowcy lub pracownicy branży budowlanej (odpowiedzialni za działalność logistyczną). Nie oznacza to jednak, że na misję może wyjechać każdy. Ze względu na bezpieczeństwo oraz zapewnienie wysokiego poziomu opieki, o wyjazd na akcję nie mogą starać się studenci, lekarze stażyści oraz lekarze bez odpowiedniego doświadczenia zawodowego. W każdym innym przypadku należy spełnić odpowiednie kryteria (patrz ramka).
Decydując się na wyjazd należy być przygotowanym na wszelkie niewygody oraz możliwe niebezpieczeństwo związane z pracą w strefach walk czy na obszarach rozprzestrzeniania się epidemii. W tych miejscach pracownicy niejednokrotnie mieszkają w prowizorycznych chatkach i pracują w specjalnie przystosowanych do tego szpitalach, gdzie brakuje odpowiedniego sprzętu, a warunki sanitarne często nie odpowiadają tym spotykanym w krajach rozwiniętych. Należy być również przygotowanym na pracę z mieszkańcami obszaru, na którym planowana jest misja. Praca w ramach programu jest pracą zespołową, gdzie dużą część stanowi lokalna ludność, zróżnicowana kulturowo, wyznająca inną religię czy mająca różne poglądy polityczne.
W zamian za pracę w ramach projektów, MSF zapewnia swoim pracownikom m.in.: zakwaterowanie i posiłki, opłacenie kosztów podróży, odpowiednie wynagrodzenie, pokrycie kosztów szczepień ochronnych oraz ubezpieczenia, dodatkowe szkolenia i seminaria przygotowujące.
Niestety w Polsce nie funkcjonuje biuro Médecins Sans Fronti?res. Najbliższa placówka zlokalizowana jest w Berlinie. Jednak regularnie w Warszawie i Krakowie organizowane są spotkania z przedstawicielami niemieckiego oddziału. Można wtedy wysłuchać relacji z wyjazdów, zapoznać się z wymogami dotyczącymi rekrutacji, a nawet istnieje możliwość przeprowadzenia rozmowy kwalifikacyjnej. Warunkiem jest jedynie złożenie odpowiednio wcześniej elektronicznej aplikacji. Wszystkie informacje w języku angielskim oraz formularze aplikacyjne są dostępne na stronie internetowej niemieckiego oddziału organizacji: www.aerzte-ohne-grenzen.de