Rozmowa z prof. Stanisławem Kłękiem, chirurgiem i onkologiem, prezesem Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu.
Dlaczego w chorobach nowotworowych, tak ważne jest odpowiednie odżywianie?
Nowotwór, ze względu na swój metabolizm, w szybkim czasie doprowadza do osłabienia i wyniszczenia organizmu, dlatego prawidłowe odżywianie w okresie walki z chorobą jest niezwykle ważne. Żywienie powinno być integralną częścią terapii nowotworowej, niezależnie od tego, czy jest to interwencja chirurgiczna, chemio- czy radioterapia. I niezależnie od tego, na jakim etapie leczenia znajduje się pacjent. Optymalna jest sytuacja, kiedy już w momencie diagnozy pacjent zostaje skierowany do wyspecjalizowanego w leczeniu medycznym eksperta ? dietetyka lub lekarza.
Prawidłowe zastosowanie żywienia już od pierwszego momentu utraty apetytu poprawia jakość życia pacjenta, zmniejsza ilość powikłań i prowadzi do większej skuteczności leczenia przeciwnowotworowego.
Lekarze, nastawieni na samo leczenie, raczej nie zajmują się organizowaniem żywienia pacjenta ? zapewne i z braku czasu, i braku wiedzy. Pozostaje jeszcze problem dostępności do takiego specjalistycznego żywienia, chociażby z uwagi na niejasne kryteria refundacji.
Trudno generalizować, bo są ośrodki, gdzie jest dobrze, ale są i takie, gdzie problem leczenia żywieniowego jest pomijany, bagatelizowany, gdzie lekarze nie wykazują zainteresowania tematem. Z refundacją też jest różnie, bo chociaż w naszym kraju mamy pełną refundację żywienia prowadzonego drogą sztuczną, nie przekłada to się na zainteresowanie tym tematem dyrekcji szpitali. Na pewno konieczne jest stworzenie jasnych procedur. Obecnie w polskich szpitalach tylko jeden na dziesięciu chorych otrzymuje wsparcie dietetyczne.
Na czym polega leczenie żywieniowe, jak się je prowadzi?
To może być wzbogacenie diety w niezbędne składniki, ale może też obejmować żywienie dojelitowe i pozajelitowe. Żywienie dojelitowe wskazane jest wówczas, gdy układ pokarmowy funkcjonuje prawidłowo, ale chorzy cierpią np. na zaburzenia połykania, wchłaniania. Specjalnie przygotowane tzw. diety przemysłowe ? preparaty odżywcze, podaje się poprzez sondę bezpośrednio do żołądka lub jelita cienkiego. Natomiast żywienie pozajelitowe polega na dostarczeniu wszystkich niezbędnych do życia składników bezpośrednio do układu krwionośnego, z pominięciem układu pokarmowego. Decyzję o podjęciu konkretnego rodzaju leczenia żywieniowego lekarz podejmuje na podstawie badań fizykochemicznych, biochemicznych, immunologicznych.
Gdy nie jest możliwe pokrycie zapotrzebowania białkowo-energetycznego chorego poprzez dietę produktami naturalnymi, Polskie Towarzystwo Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu rekomenduje specjalistyczne preparaty odżywcze. Co one zawierają?
To kompletne preparaty odżywcze, zawierające skoncentrowaną ilość energii, białka i innych składników diety. Przykładem takich gotowych preparatów są np. nutridrinki, które można stosować również jako uzupełnienie diety i mogą one służyć do przygotowywania posiłków.
Oczywiście najwygodniejszą, fizjologiczną formą żywienia medycznego jest żywienie doustne i najpierw tę metodę należy brać pod uwagę. A dopiero gdy ta okaże się niemożliwa, wprowadzać inne.
Rozmawiała Bożena Stasiak