Ogłoszono wyniki badań przeprowadzonych przez Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej oraz Ośrodek Badań Socjomedycznych na temat wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), jednego z najbardziej onkogennych wirusów na świecie. Raport wskazuje, że pomimo wysokiej powszechnej świadomości występowania wirusa HPV, istnieje bardzo duża luka w wiedzy na temat związków między nim a chorobami nowotworowymi oraz możliwych dróg zakażenia.
Wirus brodawczaka ludzkiego stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, na które wskazuje m.in. Światowa Organizacja Zdrowia, która uruchomiła globalną strategię na rzecz eliminacji HPV do 2030 roku. HPV jest jednym z najczęstszych czynników zakaźnych o właściwościach onkogennych, czyli zdolnych do transformacji nowotworowej komórek i wywołania raka, a jego powszechność sprawia, że każdy może być narażony na zakażenie, niezależnie od płci czy wieku. Szacuje się, że około 80 proc. populacji doświadczy kontaktu z wirusem HPV w ciągu życia. Najbardziej niepokojącym aspektem związanym z wirusem HPV jest jego związek z rozwojem nowotworów takich jak rak szyjki macicy, sromu, pochwy czy odbytu. Nowotwory powodowane przez HPV są odpowiedzialne za ok. 5 proc. nowo diagnozowanych nowotworów na świecie.
Pomimo tak dużej powszechności wirusa, najnowsze badanie „Polki i Polacy a szczepienia przeciw HPV. Wiedza, postawy, praktyki” wykazało, że tylko niewielki odsetek badanych potrafił poprawnie zidentyfikować choroby związane z wirusem HPV. Choć blisko 3/4 ankietowanych osób słyszało o wirusie HPV (73 proc.), co 4. osoba (27 proc.) nie potrafiła wskazać żadnej choroby, którą może on wywołać. Co więcej, nieco mniej niż połowa badanych (49 proc.) nie miała świadomości istnienia szczepionki przeciw wirusowi HPV.
– Wysoki odsetek badanych osób deklaruje, że słyszały o HPV, jednak dopytani o bardziej szczegółowe informacje, na przykład o drogi zakażenia, w większości nie potrafią ich wskazać. Co druga osoba zadeklarowała, że słyszała o szczepieniu przeciw HPV. Głównie są to osoby w średnim wieku, prawdopodobnie te, które szczepią swoje dzieci w wieku nastoletnim. Niemniej nawet w tej grupie wiedza na temat chorób, którym można zapobiec dzięki szczepieniu przeciw HPV, jest bardzo mała – mówi prof. UW dr hab. n. med. i n. o zdr. Tomasz Sobierajski.
Szczepienia przeciwko HPV są uznaną formą profilaktyki, która może zmniejszyć ryzyko zachorowania niektóre nowotwory HPV-zależne. Rak szyjki macicy jest jednym z nowotworów, któremu można zapobiec dzięki szczepieniom ochronnym i regularnie wykonywanej cytologii. W Polsce nadal jest to niestety jeden z nowotworów często występujących u kobiet.
Jednak nie wszystkie ankietowane osoby potrafiły wskazać na związek HPV z chorobami nowotworowymi. Wśród osób, które potrafiły wskazać na choroby wywołane działaniem wirusa HPV (73 proc. ankietowanych) najczęściej pojawiały się: raka szyjki macicy (43 proc.), opryszczkę (20 proc.), raka sromu (15 proc.), raka prącia (15 proc.), rak odbytu (11 proc.). Najniższy odsetek badanych wskazywała na związek zakażenia wirusem HPV z rozwinięciem się nowotworów nosogardła (9 proc. wskazało na nowotwory krtani i 5 proc. nowotwory migdałka).
Warto również zwrócić uwagę na fakt, że wielu dotychczasowych badaniach potwierdza się fakt, że choroba nowotworowa jest największym źródłem obaw w społeczeństwie, bez względu na wiek, miejsce zamieszkania czy płeć. Nie przekłada się to jednak na zainteresowanie szczepieniami, które mogą chronić przed niektórymi chorobami HPV-zależnymi. W przeprowadzonym badaniu tylko co 4. respondent (27 proc.) zadeklarował, że chciałaby się zaszczepić przeciwko HPV, a co 5. badana osoba (22 proc.) stwierdziła, że nie chciałaby się zaszczepić. Wśród osób, które zadeklarowały, że nie chciałyby się zaszczepić przeciwko HPV oraz tych, które nie wiedzą, czy chciałyby się zaszczepić, najczęstszymi powodami tego typu postawy jest: brak wystarczającej wiedzy na temat szczepienia przeciwko HPV (29 proc.), brak wystarczającej wiedzy na temat HPV (25 proc.), obawy związane z NOP-ami po szczepieniu (21 proc.).
Wirusem HPV może się zakazić każdy – w dowolnym momencie życia, głównie podczas aktywności seksualnej, ale nie tylko. Rzadką, ale też występującą drogą zakażenia jest przeniesienie wirusa z matki na dziecko podczas porodu. W omawianym badaniu spośród osób, które zadeklarowały, że słyszały o wirusie HPV, połowa (51 proc.) zadeklarowała, że wirusem HPV można się zarazić podczas stosunku płciowego. Kolejne najwyższe wskazania na drogi zakażeń to: kontakt z krwią osoby zakażonej (25 proc.), kontakt ze śliną osoby zakażonej (20 proc.).
Wirusem HPV mogą zarazić zarówno kobiety, jak i mężczyźni, bez względu na wiek. Obecnie zaleca się szczepienie przeciwko HPV w okresie nastoletnim, przed pierwszym kontaktem z wirusem, jednak dorośli również mogą i powinni przyjąć szczepienie przeciw HPV, ponieważ jest to jeden z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów zapewniających długotrwałą ochronę przed zakażeniem i chorobami wywołanymi wirusem brodawczaka ludzkiego. Zgodnie z rekomendacjami polskich ekspertów najważniejszych towarzystw szczepienia przeciwko HPV należy także zalecać kobietom diagnozowanym i leczonym z powodu stanów przedrakowych szyjki macicy, gdyż mogą one odnieść korzyści w postaci zmniejszenia nawrotu zmian chorobowych.
