Dochodzenie roszczeń przed wojewódzkimi komisjami ds. orzekania o zdarzeniach medycznych.
Znowelizowana w 2011 r. ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta umożliwia dochodzenie roszczeń w sprawach medycznych w nowy sposób, który może być alternatywą w stosunku do długich procesów sądowych.
Intencją ustawodawcy było zapewnienie skutecznej i szybkiej drogi dla dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za szkody wynikłe z tzw. zdarzeń medycznych bez konieczności wstępowania na drogę sądową. W tym celu powołano funkcjonujące od 1 stycznia 2012 r. eksperckie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych (dalej: ?Komisja?).
Skład i siedziby Komisji
W skład każdej Komisji wchodzi 16 osób. Ośmiu członków posiada co najmniej wyższe wykształcenie i tytuł magistra lub równorzędny w dziedzinie nauk medycznych oraz wykonuje zawód medyczny przez okres co najmniej pięciu lat albo posiada stopień naukowy doktora w dziedzinie nauk medycznych. Druga połowa członków posiada co najmniej wyższe wykształcenie i tytuł magistra w dziedzinie nauk prawnych, a przez okres co najmniej pięciu lat było zatrudnionych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa albo posiadają stopień naukowy doktora w dziedzinie nauk prawnych. Osoby zasiadające w Komisji muszą posiadać wiedzę w zakresie praw pacjenta oraz korzystać z pełni praw publicznych. W Komisjach nie mogą zasiadać osoby: prawomocnie skazane za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe; prawomocnie karane karą z tytułu odpowiedzialności dyscyplinarnej albo zawodowej; wobec których prawomocnie orzeczono środek karny określony w Kodeksie karnym.
Kadencja Komisji wynosi sześć lat. W przypadku gdy któryś z jej członków zostanie odwołany przed upływem kadencji, to członek powołany na jego miejsce zasiada w Komisji do dnia upływu jej kadencji. Pracami Komisji kieruje przewodniczący wybrany spośród jej członków na pierwszym posiedzeniu większością głosów przy obecności co najmniej 3/4 jej członków, w głosowaniu tajnym.
Obecnie Komisje działają w następujących miastach: Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Gorzów Wielkopolski, Lublin, Łódź, Katowice, Kielce, Kraków, Olsztyn, Opole, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Warszawa oraz Wrocław.
Postępowanie przed Komisją
Podstawowym wymogiem dla wszczęcia postępowania przed Komisją jest zaistnienie zdarzenia medycznego. Zgodnie z art. 67a. ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, zdarzenie medyczne to zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta albo śmierć pacjenta będące następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną:
? diagnozą, jeżeli spowodowała ona niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie, przyczyniając się do rozwoju choroby,
? leczeniem, w tym wykonaniem zabiegu operacyjnego, zastosowaniem produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.
W powyższych sytuacjach pacjent (lub jego spadkobiercy) może wystąpić z wnioskiem o ustalenie zdarzenia medycznego. Wniosek powinien zostać złożony przez uprawniony podmiot do Komisji właściwej ze względu na siedzibę szpitala. Ustawodawca wskazuje, że wniosek złożony może być w terminie roku od dnia, w którym podmiot składający wniosek dowiedział się o zdarzeniu medycznym, jednakże termin ten nie może być dłuższy niż trzy lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie skutkujące zakażeniem, uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia albo śmiercią pacjenta.
We wniosku, oprócz wskazania podstawowych informacji, konieczne jest określenie zdarzenia medycznego stanowiącego podstawę wniosku oraz dołączenie uzasadnienia uprawdopodobniającego zaistnienie tego zdarzenia. Rzeczą niezwykle istotną jest zawarcie we wniosku propozycji wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia. Maksymalna wysokość świadczenia (odszkodowania i zadośćuczynienia) z tytułu jednego zdarzenia medycznego w odniesieniu do jednego pacjenta w przypadku zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta wynosi 100 tys. zł, natomiast w przypadku śmierci ? 300 tys. zł.
Złożenie wniosku podlega opłacie w wysokości 200 zł. Opłata podlega zaliczeniu na poczet kosztów postępowania przed Komisją. Wniosek niekompletny lub nienależycie opłacony jest zwracany bez rozpatrzenia podmiotowi składającemu wniosek. Jeśli zaś wniosek spełnia wszelkie wymogi formalne, Komisja przekazuje go niezwłocznie kierownikowi podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, z działalnością którego wiąże się wniosek, oraz ubezpieczycielowi, z którym podmiot leczniczy prowadzący szpital zawarł umowę ubezpieczenia. Kierownik tego podmiotu i ubezpieczyciel przedstawiają stanowisko w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku wraz z dowodami na poparcie swojego stanowiska. Co istotne, nieprzedstawienie stanowiska jest równoznaczne z akceptacją wniosku w zakresie dotyczącym okoliczności w nim wskazanych oraz proponowanej wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia.
Komisje orzekają w składzie czteroosobowym, przy czym pracami składu orzekającego kieruje przewodniczący. Termin pierwszego posiedzenia składu orzekającego oraz jego przewodniczącego wyznacza przewodniczący wojewódzkiej Komisji. Celem postępowania przed Komisją jest ustalenie, czy zdarzenie, którego następstwem była szkoda majątkowa lub niemajątkowa, stanowiło zdarzenie medyczne. Ustawodawca przewidział możliwość aktywnego udziału w postępowaniu wszystkich jego stron. W posiedzeniach wojewódzkiej Komisji ? z wyjątkiem części posiedzenia, w trakcie której odbywa się narada i głosowanie nad orzeczeniem ? może uczestniczyć podmiot składający wniosek oraz przedstawiciel kierownika podmiotu leczniczego prowadzącego szpital oraz ubezpieczyciela.
W celu wydania orzeczenia Komisja może wzywać do złożenia wyjaśnień:
? podmiot składający wniosek;
? kierownika podmiotu leczniczego prowadzącego szpital;
? osoby, które wykonywały zawód medyczny w tym podmiocie leczniczym oraz inne osoby, które były w nim zatrudnione lub w inny sposób z nim związane, w okresie, w którym zgodnie z wnioskiem miało miejsce zdarzenie medyczne albo zostały wskazane we wniosku jako osoby, które mogą posiadać informacje istotne dla prowadzonego przed Komisją postępowania;
? ubezpieczyciela.
W postępowaniu Komisja rozpatruje dowody przedstawione przez strony, przy czym może także w zakresie prowadzonego postępowania: żądać dokumentacji prowadzonej przez podmiot leczniczy prowadzący szpital (w tym dokumentacji medycznej); przeprowadzać postępowanie wyjaśniające w podmiocie leczniczym prowadzącym szpital; dokonywać wizytacji pomieszczeń i urządzeń szpitala. Z tych czynności, sporządza się protokół, który podpisują członkowie Komisji oraz osoby uczestniczące w tych czynnościach.
Jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla wydania orzeczenia wymaga wiadomości specjalnych, Komisja zasięga opinii lekarza w danej dziedzinie medycyny albo konsultanta wojewódzkiego w danej dziedzinie medycyny, farmacji lub innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia.
Orzekanie
Ostatecznie, po przeprowadzeniu całości postępowania w sprawie, Komisja po naradzie wydaje orzeczenie o zdarzeniu medycznym albo jego braku, wraz z uzasadnieniem. Jednocześnie Komisja zobowiązana jest do wydania orzeczenia nie później niż w terminie czterech miesięcy od dnia złożenia wniosku. Orzeczenie Komisji zapada większością co najmniej 3/4 głosów w obecności wszystkich członków składu orzekającego. Przewodniczący składu orzekającego na posiedzeniu Komisji, na którym wydano orzeczenie, ogłasza jego treść, przytaczając główne motywy rozstrzygnięcia. W terminie siedmiu dni od dnia wydania orzeczenia sporządza się jego uzasadnienie. Orzeczenie wraz z uzasadnieniem doręcza się: podmiotowi składającemu wniosek, kierownikowi podmiotu leczniczego prowadzącego szpital oraz ubezpieczycielowi.
Procedura odwoławcza
W terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem podmiotowi składającemu wniosek, kierownikowi podmiotu leczniczego prowadzącego szpital oraz ubezpieczycielowi przysługuje prawo złożenia do Komisji umotywowanego wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Taki wniosek Komisja rozpatruje w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania. W rozpatrywaniu wniosku nie może uczestniczyć członek składu orzekającego, który brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia. Ponadto, podmiot składający wniosek, podmiot leczniczy prowadzący szpital oraz ubezpieczyciel mogą ? w terminie 30 dni od dnia bezskutecznego upływu terminu na złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy lub otrzymania orzeczenia wydanego w wyniku wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy ? wnieść skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia Komisji. Skargę można oprzeć wyłącznie na naruszeniu przepisów dotyczących postępowania przed Komisją. W sprawie skargi orzeka, w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania, Komisja w składzie sześcioosobowym.
Skutki orzeczenia Komisji
Istotnym jest, że ubezpieczyciel jest związany orzeczeniem Komisji. Za pośrednictwem Komisji, w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o upływie terminu na złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy lub doręczenia orzeczenia Komisji o zdarzeniu medycznym wydanego w wyniku złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, przedstawia podmiotowi składającemu wniosek propozycję odszkodowania i zadośćuczynienia. W przypadku, gdy ubezpieczyciel nie przedstawi w terminie propozycji odszkodowania i zadośćuczynienia, jest on obowiązany do ich wypłaty w wysokości określonej we wniosku, nie przekraczając jednak ustawowych granic roszczenia. W takiej sytuacji Komisja wystawia zaświadczenie, w którym stwierdza złożenie wniosku o ustalenie zdarzenia medycznego, wysokość odszkodowania lub zadośćuczynienia oraz fakt nieprzedstawienia propozycji przez ubezpieczyciela. Zaświadczenie stanowi tytuł wykonawczy (możliwa jest egzekucja komornicza).
Jeśli jednak ubezpieczyciel przedstawi propozycję odszkodowania i zadośćuczynienia, podmiot składający wniosek w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania propozycji składa, za pośrednictwem Komisji, ubezpieczycielowi oświadczenie o jej przyjęciu albo odrzuceniu. Co niezwykle ważne, wraz z oświadczeniem o przyjęciu propozycji podmiot składający wniosek składa także oświadczenie o zrzeczeniu się wszelkich roszczeń o odszkodowanie i zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę mogących wynikać ze zdarzeń uznanych przez Komisję za zdarzenie medyczne w zakresie szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku. Innymi słowy, jeśli wnioskodawca zaakceptuje propozycję zadośćuczynienia i odszkodowania, nie może wystąpić w tożsamej sprawie z powództwem do sądu cywilnego. Jeśli zaś nie przyjmie propozycji, droga dochodzenia roszczeń przed sądem cywilnym pozostaje otwarta.
Koszty postępowania
Na koszty postępowania przed Komisją składają się łącznie: opłata wnioskodawcy przy składaniu wniosku (200 zł), koszty podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów osób wezwanych przez Komisję, a także wynagrodzenie specjalisty za sporządzenie ewentualnej opinii w toku postępowania. Powyższe koszty ponosi, w zależności od zaistniałej sytuacji, podmiot składający wniosek (w przypadku orzeczenia o braku zdarzenia medycznego), podmiot leczniczy prowadzący szpital (w przypadku orzeczenia o zdarzeniu medycznym) bądź ubezpieczyciel (w przypadku, gdy nie przedstawi w terminie propozycji odszkodowania i zadośćuczynienia).