?Niedrożność dróg łzowych: podstawy diagnostyki i leczenia? to całościowe opracowanie, obejmujące aktualną wiedzę dotyczącą embriologii, anatomii, fizjologii wydzielania łez i ich odpływu, patofizjologii i diagnostyki, leczenia zachowawczego i operacyjnego, postępowania pooperacyjnego, powikłań; jest również rozdział dotyczący zaplecza sprzętowego. Wspominamy również o takich ?nowinkach? jak zastosowanie wirtualnej rzeczywistości w diagnostyce oraz o telemedycynie w przeprowadzaniu zabiegów operacyjnych z zakresu chirurgii dróg łzowych ? mówi dr n. med. Rafał Nowak z Kliniki Okulistyki Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie oraz Oddziału Okulistycznego Wielospecjalistycznego Szpitala Miejskiego im. Józefa Strusia w Poznaniu.
Niedrożność dróg łzowych: jak ją się diagnozuje i kiedy jest wskazanie do leczenia tego schorzenia?
Właściwie trzeba by zacząć od anatomii. Drogi odprowadzające łzy zaczynają się na brzegu powiek ? tam znajdują się punkty łzowe, będące początkiem kanalika łzowego. Kanaliki łzowe (górny i dolny) łączą się w kanalik wspólny, który uchodzi do worka łzowego znajdującego się w przednio-dolno-przyśrodkowej części oczodołu. Od worka łzowego w dół prowadzi przewód nosowo-łzowy, który odprowadza łzy do jamy nosowej ? dlatego można zauważyć, że osoba, która płacze, zaczyna ?pociągać? nosem (łzy są odprowadzane do nosa). Niedrożność dróg łzowych jest spowodowana tym, że w pewnym miejscu dróg łzowych pojawia się np. zwężenie (przyczyna pierwotna lub wtórna ? na skutek stanu zapalnego, urazu etc.), a następnie całkowity blok przepływu: oko zaczyna łzawić, ropieć, tworzą się stany zapalne.
W zależności od tego, w którym miejscu dojdzie do niedrożności dróg łzowych ? czy stanie się to na początku, np. w kanalikach, czy na końcu, w przewodzie nosowo-łzowym, pojawiają się różne objawy. Jeśli w początkowym odcinku, to oko będzie bardziej łzawić; jeśli poniżej worka łzowego ? to oprócz łzawienia dochodzi do gromadzenia się wydzieliny ropnej w worku łzowym; zapalenia worka łzowego, powstaje ropień, który czasem urasta do rozmiarów kilku centymetrów. Ropień często pęka, ropa może wylewać się na zewnątrz ? a wszystko to dzieje się blisko oka. Są pacjenci, u których taka sytuacja zdarza się co kilka tygodni: pojawia się bardzo duży obrzęk, bolesność twarzy, ropień, który pęka, zabliźnia się. Po pewnym czasie wszystko się powtarza ? dopóki nie wykonamy zespolenia workowo-nosowego, czyli dopóki nie stworzymy obejścia, alternatywnej drogi odpływu łez do jamy nosowej. Taką operację wykonujemy obecnie endoskopowo, a kiedyś wykonywana była z dostępu zewnętrznego.
Wraz z prof. Markiem Rękasem jest Pan współredaktorem książki ?Niedrożność dróg łzowych: podstawy diagnostyki i leczenia?. Dlaczego powstała?
Do tej pory na polskim rynku nie było żadnego całościowego opracowania na ten temat; były tylko pojedyncze, krótkie rozdziały w podręcznikach okulistyki. Należało tę wiedzę uaktualnić, usystematyzować, ujednolicić: zaczynając od nazewnictwa, które było niejednorodne, poprzez diagnostykę i leczenie. To całościowe opracowanie, obejmujące aktualną wiedzę dotyczącą embriologii, anatomii, fizjologii wydzielania łez i ich odpływu, patofizjologii i diagnostyki, leczenia zachowawczego i operacyjnego, postępowania pooperacyjnego, powikłań; jest również rozdział dotyczący zaplecza sprzętowego. Wspominamy również o takich ?nowinkach? jak zastosowanie wirtualnej rzeczywistości w diagnostyce oraz o telemedycynie w przeprowadzaniu zabiegów operacyjnych z zakresu chirurgii dróg łzowych.
Poza całościowym, aktualnym obrazem niedrożności dróg łzowych, zwracamy uwagę na zastosowanie endoskopii, zarówno w diagnostyce, jak w leczeniu chirurgicznym, ponieważ taka jest tendencja na świecie. Dzięki endoskopii zmniejszamy inwazyjność, a zwiększamy dokładność zabiegu ? mamy bowiem odpowiednią wizualizację pola operacyjnego. Zabieg w tym wypadku nie jest wykonywany z dostępu zewnętrznego, co powodowało zawsze pozostawianie blizn na twarzy, tylko z dostępu endoskopowego, od strony nosa. Dzięki temu również efekt kosmetyczny jest bardzo dobry ? poza jeszcze lepszymi wynikami operacji.
Ta książka to już ?obowiązkowy? podręcznik dla okulistów?
To nie jest podręcznik, który uczyłby metod chirurgicznych. Jak wskazuje tytuł: to są podstawy diagnostyki i leczenia. Naszym celem było pokazanie podstaw ? zarówno dla lekarzy okulistów, jak dla lekarzy specjalizujących się w okulistyce, a także dla laryngologów, chirurgów szczękowo-twarzowych, czyli lekarzy różnych specjalności, którzy mogą mieć styczność z pacjentami chorującymi na niedrożność dróg łzowych, ponieważ podstawy powinny być powszechnie znane. Lekarze powinni wiedzieć nie tylko jak diagnozować, ale również jakie są opcje leczenia operacyjnego, aby dalej właściwie pokierować chorego do specjalistycznego ośrodka. Po to, by podręcznik był bardziej interesujący, zadbaliśmy o formę graficzną, która wspomaga uczenie się i pomaga w wyjaśnieniu przedstawionych problemów. Bardzo pomocna jest nawigacja w książce: są bardzo liczne ilustracje, indeks, wiele zakładek, wyróżnień, punktów do zapamiętania; a w podsumowaniu są zebrane najważniejsze rzeczy, żeby po przeczytaniu każdego rozdziału wiedzieć, co jest podstawą.
Rozmawiała: Katarzyna Pinkosz
wyd. Media Education.
NIEDROŻNOŚĆ DRÓG ŁZOWYCH. PODSTAWY DIAGNOSTYKI I LECZENIA
Red.:
prof. dr hab. Marek Rękas,
dr. n. med. Rafał Nowak;
autorzy:
lek. Aleksandra Kicińska,
lek. Michał Kinasz,
dr n. med. Rafał Nowak,
dr n. med. Izabela Nowak-Gospodarowicz;
konsultacja:
prof. Mohammad Javed Ali (dakrologia),
dr Nishi Gupta (otolaryngologia),
dr Marcin Podgórski (radiologia),
dr n. hum. Marcin Kuźma (językoznawstwo);
recenzenci:
prof. dr hab. Robert Rejdak,
prof. dr hab. Edward Wylęgała