Badania wykazały, że u pacjentów stosujących ultraszybko działającą insulinę doposiłkową Fiasp odnotowano znacząco niższy poziom glikemii we wczesnym okresie poposiłkowym w porównaniu z klasyczną insuliną aspart, gdy oba preparaty były podane w takim samym odstępie czasowym od posiłku ? mówi prof. Agnieszka Szadkowska z Kliniki Pediatrii, Diabetologii, Endokrynologii i Nefrologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Insuliny ludzkie krótko działające są znane i stosowane od wielu lat. Są one jednak mało przyjazne pacjentowi, powinny być podawane nawet do 30-40 minut przed posiłkiem, nie zapobiegają w pełni hiperglikemii bezpośrednio po posiłku, a ryzyko późnych hipoglikemii jest spore. Dopiero pojawienie się nowoczesnych insulin doposiłkowych ? analogów szybko działających ? przyniosło pacjentom o wiele większy komfort. Najnowszym analogiem jest insulina Fiasp. Na czym polega jej działanie?
Fiasp to ultraszybko działająca insulina doposiłkowa, która jest pierwszym ultraszybko działającym analogiem insuliny dostępnym w Polsce. To zmodyfikowana forma insuliny aspart, która powstała na jej bazie, z dodatkiem L-argininy i witaminy B3, czyli nikotynamidu, co zapewnia szybsze początkowe wchłanianie insuliny z tkanki podskórnej. Dzięki obecności nikotynamidu dochodzi do większej przepuszczalności przez komórki śródbłonka, dzięki czemu cząsteczki insuliny łatwiej przedostają się do naczyń krwionośnych. W porównaniu z innymi szybko działającymi analogami ta powoduje szybsze początkowe wchłanianie i szybszy początek działania. To wchłanianie jest mniej więcej dwa razy szybsze w porównaniu z tym, jak wchłania się oryginalna insulina aspart, a to z kolei przekłada się na dwukrotnie wyższą eskpozycję na insulinę w ciągu pierwszych 30 minut.
Jakie znaczenie dla kontroli glikemii ma taki profil działania insuliny Fiasp?
Badania wykazały, że u pacjentów stosujących Fiasp odnotowano znacząco niższy poziom glikemii we wczesnym okresie poposiłkowym w porównaniu z klasyczną insuliną aspart, gdy oba preparaty były podane w takim samym odstępie czasowym od posiłku, a podanie insuliny Fiasp 20 minut od początku posiłku pozwoliło uzyskać porównywalne wyniki do uzyskanych za pomocą insuliny aspart podanej przed posiłkiem. Ponadto u pacjentów stosujących metodę wielkokrotnych wstrzyknięć insuliny odnotowano mniej późnych hipoglikemii poposiłkowych. Autorzy badań wnioskują, że przy zastosowaniu insuliny Fiasp udało się uzyskać profil glikemii poposiłkowej bardziej zbliżony do fizjologicznego niż przy klasycznych analogach szybko działających.
Zatem kiedy należy podawać doposiłkowo insulinę Fiasp?
W ChPL jest zapis, że jest to ?Insulina doposiłkowa podawana podskórnie do dwóch minut przed rozpoczęciem posiłku, z możliwością podania do dwudziestu minut po rozpoczęciu posiłku?. Na podstawie badań oraz własnych obserwacji klinicznych zalecamy jednakże, aby w większości przypadków podawać ją przed posiłkiem. Poposiłkowo można ją podawać jedynie wtedy, gdy nie można przewidzieć wielkości i kaloryczności posiłku. Taka sytuacja dotyczy głównie małych dzieci i osób starszych. Wówczas dawkę insuliny odpowiednio dobiera się i podaje się ją po posiłku. Należy jednak pamiętać, że efekt glikemiczny jest wówczas słabszy niż przy podaniu Fiasp przed posiłkiem.
Którzy pacjenci mogą najwięcej skorzystać na stosowaniu insuliny Fiasp? Czy tylko z cukrzycą typu 1, czy również typu 2? Czy chorzy, którzy korzystają z penów, czy również ci, którzy używają pomp insulinowych? A co z kobietami w ciąży?
Jest ona przeznaczona zarówno dla pacjentów z cukrzycą typu 1, jak i typu 2. I można ją stosować u każdego pacjenta z cukrzycą, niezależnie od typu choroby, u którego wskazane jest zastosowanie insuliny doposiłkowej o takim właśnie profilu. Nie ma znaczenia sposób podania insuliny, zatem mogą z niej korzystać zarówno pacjenci stosujący peny, jak i leczeni za pomocą osobistej pompy insulinowej. Badania wykazały, że jest bezpieczna dla kobiet w ciąży, a u dzieci można ją stosować już od pierwszego roku życia.
Jednak początkowo była zarejestrowana do leczenia dorosłych?
Tak, ale dość szybko wskazania rejestracyjne zostały rozszerzone o populację pediatryczną. Wyniki przeprowadzonych badań u dzieci i młodzieży wyraźnie pokazały, że insulina Fiasp jest szybciej uwalniana i bardziej stabilna niż insulina aspart również w tej grupie wiekowej. A to oznacza, że dzięki niej można lepiej kontrolować poposiłkowe wzrosty stężenia glukozy we krwi i zredukować liczbę epizodów hipoglikemii po kilku godzinach od jej podania. Wytyczne International Society of Pediatric and Adolescents Diabetes z 2018 roku również zalecają jej stosowanie w populacji pediatrycznej.
Już wiemy, że insulina Fiasp może być podawana zarówno za pomocą pena, jak i pompy insulinowej. Czy jednak w każdym przypadku osiąga się takie same efekty? Jedno z badań pokazało, że w grupie pacjentów z cukrzycą typu 1, leczonych osobistą pompą insulinową z insuliną Fiasp, ekspozycja na tę insulinę w ciągu pierwszych 30 minut po podaniu była 3-krotnie wyższa niż w przypadku insuliny aspart. Z kolei inne badanie pokazało, że w przypadku zastosowania pena ta ekspozycja była 2-krotnie wyższa.
Przyczyna tej różnicy nie jest całkowicie zrozumiała i biorąc pod uwagę, że są to pojedyncze osobne badania, należy podchodzić do tych wyników z ostrożnością. Wysunięto także hipotezy próbujące wyjaśnić tę różnicę. Ciągłe dostarczanie niacynamidu w warunkach terapii pompowej może zwiększać szybkość dysocjacji monomeru insuliny, co może dodatkowo zwiększać szybkość wczesnego wchłaniania Fiasp w terapii pompą insulinową. Ponadto mniejszy rozmiar podskórnego magazynu insuliny w terapii pompowej w porównaniu ze wstrzyknięciem bolusa za pomocą pena też może przyczyniać się do przyspieszonej kinetyki Fiasp.
Czy wprowadzenie leczenia insuliną Fiasp wymaga jakiegoś specjalnego przygotowania pacjenta?
Nie. Siła działania insuliny Fiasp jest równoważna sile działania innych szybko działających analogów insuliny. Dlatego nie ma konieczności modyfikowania dawki przy zmianie z innego preparatu insuliny szybko działającej. Należy jednakże pacjenta poinformować, że insulinę tę podaje się dwie minuty przed posiłkiem.
A jak przedstawia się sprawa dostępności insuliny Fiasp dla naszych pacjentów?
Nie ma z tym problemów, insulina Fiasp jest ogólnie dostępna, a dzięki temu, że od marca 2020 roku stała się lekiem refundowanym, to obecnie jest w cenie przystępnej dla pacjentów.
Rozmawiała Bożena Stasiak