Z wielu moich rozmów z okulistami z całego świata wynika, że osiągnięcia polskiej okulistyki należą do czołówki europejskiej i światowej. Programy lekowe, brak limitów, jeśli chodzi o operacje, operacje w trybie jednodniowym – te zmiany są zgodne z najnowszymi światowymi standardami – mówi prof. dr hab. Robert Rejdak, prezes Stowarzyszenia Chirurgów Okulistów Polskich.
Co ważnego wydarzyło się w ciągu ostatniego roku, od poprzedniego Zjazdu Stowarzyszenia Chirurgów Okulistów Polskich (SCOP)?
Stowarzyszenie Chirurgów Okulistów Polskich jest w okresie intensywnego rozwoju; prowadzimy szereg inicjatyw edukacyjno-naukowych. W tym roku odbyła się m.in. VII Konferencja Ophthalmology Journal „Nowości w okulistyce – Update in ophthalmology” w Lublinie, z udziałem ok. 400 okulistów z ponad 10 krajów, pod patronatem SCOP. Odbywały się również liczne spotkania lokalne, związane z powołaniem regionalnych oddziałów SCOP – m.in. oddziału dolnośląskiego (przewodniczącą została dr Ewą Fluder), wielkopolskiego (przewodnicząca dr Magdalena Gaca-Wysocka), podlaskiego (przewodnicząca dr hab. Joanna Konopińska), łódzkiego (przewodnicząca prof. Zofia Nawrocka) oraz lubelskiego (przewodnicząca prof. Katarzyna Nowomiejska).
Prowadziliśmy też szereg szkoleń online dotyczących zmian w organizacji programów lekowych już funkcjonujących, a także nowego programu leczenia zapaleń błony naczyniowej i obrzęku plamki w przebiegu zapaleń błony naczyniowej. Prowadziliśmy również szkolenia rezydentów (pod kierunkiem prof. Joanny Wierzbowskiej). Na każdym ze spotkań stacjonarnych przeprowadzaliśmy kursy, podczas których eksperci dzielili się wiedzą z młodszymi kolegami.
Stowarzyszenie Chirurgów Okulistów Polskich nadaje również patenty Liderów Innowacyjności. W tym roku otrzymają je: prof. Axel Petzold, neurolog z Moorfields Eye Hospital w Londynie, oraz prof. Maciej Wojtkowski – za wybitne osiągnięcia w dziedzinie innowacji w medycynie i okulistyce. Staramy się co roku wyróżnić naukowca z Polski i z zagranicy. Uroczyście wręczymy Nagrody Liderów Innowacyjności podczas III zjazdu SCOP w Jachrance.
Jakie najważniejsze dla okulistów tematy będą poruszane podczas Zjazdu w Jachrance?
Będziemy podsumowywać i prezentować nowości w okulistyce. Bardzo ważna jest sesja „Trudne pytania”; dotyczą one zarówno leczenia przedniego odcinka oka, jak chorób siatkówki i tylnego odcinka oka. Będą również m.in. sesje poświęcone wideochirurgii, nowoczesnym rozwiązaniom w opiece okołooperacyjnej, nowym możliwościom leczenia AMD, DME, stożka rogówki, współczesnej chirurgii refrakcyjnej.
Na zjazdy zawsze staramy się zapraszać wybitnych ekspertów; w tym roku będą to goście z Hiszpanii, Włoch, Niemiec, Wielkiej Brytanii, którzy będą dzielić się swoją wiedzą z polskimi okulistami. Będzie też „Kameleon diagnostyczny” – quiz dla młodych okulistów. Odbędą się też kursy, na które zapraszamy młodych okulistów, m.in. na temat diagnostyki i leczenia schorzeń dróg łzowych, cross-linkingu, korekcji opadania górnej powieki, onkologii okulistycznej czy stosowania leków immunosupresyjnych w okulistyce. Niezwykle ważna jest sesja systemowa, podczas której chcemy szeroko prezentować zmiany w organizacji polskiej okulistyki.
Jak obecnie polska okulistyka jest dostrzegana na świecie, jeśli chodzi o organizację leczenia i dostęp do nowoczesnych leków okulistycznych?
Z wielu moich rozmów z okulistami z całego świata wynika, że osiągnięcia polskiej okulistyki należą do czołówki europejskiej i światowej. Programy lekowe, brak limitów, jeśli chodzi o operacje, operacje w trybie jednodniowym – te zmiany są zgodne z najnowszymi światowymi standardami. Muszę powiedzieć, że wielu krajach, także UE, nie ma takiej dostępności jak obecnie w Polsce np. do programów lekowych w zakresie AMD, DME, zapalenia błony naczyniowej.
Stawiamy też duży nacisk na wczesną diagnostykę i zastosowanie telemedycyny w okulistyce. W województwie lubelskim toczy się projekt Okobus, który niedługo będzie rozszerzony na kilka województw, a prawdopodobnie później na cały kraj. W Polsce jesteśmy pionierami w dziedzinie cyfryzacji okulistyki, technik telemedycznych.
Jak wygląda realizacja projektu Okobus? Czy są już pierwsze efekty?
Projekt jest od kilku miesięcy prowadzony w województwie lubelskim, niedługo zostanie rozszerzony na województwo świętokrzyskie, podlaskie, podkarpackie. W tym roku zostanie przebadanych 7 tysięcy osób chorujących na cukrzycę. Budżet został zwiększony – najpierw miało być objętych projektem 5 tys. osób w tym roku, jednak ministerstwo, z uwagi na skuteczność i precyzję badań oraz pozytywne przyjęcie środowiska pacjentów, zwiększyło budżet. Zgłaszalność pacjentów jest stuprocentowa, są też liczne telefony z zapytaniami, kiedy Okobus odwiedzi kolejne miejscowości.
Jest to projekt Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, Instytutu Łączności – PIB, wspierany przez Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Cyfryzacji. Projekt opiera się o bliską współpracę z lekarzami rodzinnymi. Mamy grafik praktyk lekarzy rodzinnych, których odwiedzamy: w danym dniu lekarz rodzinny zaprasza pacjentów chorujących na cukrzycę, pacjenci są badani przez zespół Okobusa, zdjęcie dna oka jest wysyłane do Kliniki Okulistyki w Lublinie, gdzie jest oceniane przez okulistów. Bardzo szybko lekarz rodzinny otrzymuje informację zwrotną, kogo powinien skierować do natychmiastowego leczenia i dalszej diagnostyki do Kliniki Okulistyki. Ci pacjenci trafiają do nas w trybie pilnym. Jeśli diagnoza DME zostaje potwierdzona, często trafiają do programu lekowego leczenia cukrzycowego obrzęku plamki. Jest możliwość zastosowania terapii wcześnie, co zapobiega rozwojowi choroby. Ten schemat działa, sprawdza się, ma szansę być rozszerzony na cały kraj.
Dzięki temu udaje się diagnozować u pacjentów wcześniej cukrzycowy obrzęk plamki i rozpoczynać leczenie? Czy są już konkretne wyniki?
Dane pokażemy na koniec roku, po dokładnej analizie. Korzyść z programu jest podwójna. Z jednej strony pacjenci są diagnozowani we wczesnych stadiach choroby, mogą być wcześnie leczeni, co zapobiega stopniowej utracie wzroku. Z drugiej strony osoby, które chorują na cukrzycę, ale nie mają retinopatii cukrzycowej, nie muszą iść do okulisty. Nie obciążają więc niepotrzebnie systemu ochrony zdrowia, blokując kolejki pacjentom, którzy pilnie potrzebują dostać się do okulisty.
Diagnoza cukrzycy typu 2 jest wskazaniem do badania okulistycznego. W Polsce ok. 3 mln osób choruje na cukrzycę typu 2; co oznacza, że 3 mln osób powinno co roku udać się do okulisty. Oczywiście, nie jest to możliwe, ze względu na liczbę okulistów jak również na to, że jest wiele chorób oczu i wielu pacjentów okulistycznych. Nie bylibyśmy w stanie przebadać dodatkowo co roku 3 mln chorych na cukrzycę. Tego typu rozwiązania jak Okobus pozwalają na wczesną diagnostykę.
Nie są to jednak jedyne nowoczesne rozwiązania cyfrowe w okulistyce, które wprowadzacie?
Lubelska Unia Cyfrowa realizuje w województwie lubelskim trzy programy. Pierwszy to wczesna diagnostyka stożka rogówki; drugi: badania dzieci z klasa 1-4 szkół podstawowych pod kątem występowania wad refrakcji; trzeci: rozwój technik cyfrowych w diagnostyce chorób rzadkich oczu. Mamy grant w wysokości 25 mln zł, w tym projekcie Uniwersytet Medyczny w Lublinie współpracuje z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie oraz Politechniką Lubelską. Mam nadzieję, że te projekty będą również później realizowane w całym kraju.
Rozmawiała Katarzyna Pinkosz