Terapia proaktywna w łuszczycy zakłada długoterminowe leczenie skóry, która teoretycznie nie jest objęta chorobą. Celem tej terapii jest wydłużenie okresu remisji klinicznej i czasu do kolejnego nawrotu choroby. A ryzyko nawrotu jest wysokie – mówi prof. dr hab. n. med. Lidia Rudnicka, kierownik Kliniki Dermatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, prezes Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego.
W dermatologii, także w łuszczycy, w ostatnich latach pojawiło się wiele nowych leków, tym samych poszerzając możliwości terapii, dzięki czemu mogła stać się ona bardziej zróżnicowana, ukierunkowana na konkretnego pacjenta. Co dziś może choremu na łuszczycę zaoferować specjalista dermatolog?
Jeśli chodzi o łuszczycę, to istotnie możemy mówić o ogromnym przełomie w jej leczeniu. A jest to tym bardziej ważne, gdyż mamy do czynienia z różnymi postaciami tej choroby ? od łagodnej poprzez umiarkowaną do bardzo ciężkiej. Każdy pacjent w związku z tym może mieć różne objawy. Dziś łuszczycę możemy leczyć preparatami do stosowania zewnętrznego: to pianki, żele, maści, kremy, płyny, oraz takimi, które są przeznaczone do leczenia ogólnego, wewnętrznego ? tabletkami lub zastrzykami. Wielką szansą dla chorych z ciężką postacią łuszczycy stało się wprowadzenie do wachlarza terapeutycznego leków biologicznych.
Leczenie zawsze dobieramy indywidualnie do każdego pacjenta, ale ogólna zasada jest taka, że preparaty do stosowania zewnętrznego wykorzystywane są głównie u pacjentów z mało nasiloną łuszczycą. Jeśli zmiany łuszczycowe obejmują powyżej 10 proc. powierzchni skóry, to najczęściej choroba jest leczona lekami w tabletkach lub zastrzykach.
Czy łagodne zmiany łuszczycowe można leczyć wyłącznie preparatami miejscowymi, czy też w połączeniu z leczeniem ogólnym?
W większości przypadków zmiany łuszczycowe są mało nasilone, występują pojedyncze zmiany na łokciach, kolanach, czasami na plecach. Takie pojedyncze zmiany można z sukcesem leczyć preparatami do stosowania zewnętrznego. Oczywiście trzeba pamiętać, że łuszczyca jest chorobą przewlekłą, tak więc po odstawieniu leku zmiany zazwyczaj nawracają. Leki ogólne ? tabletki, zastrzyki ? włączamy, gdy zmiany staja się bardziej nasilone lub gdy leczenie miejscowe jest nieskuteczne. Są szczególne lokalizacje, takie jak łuszczyca skóry owłosionej głowy albo łuszczyca okolicy narządów płciowych, które niekiedy nie ustępują po leczeniu zewnętrznym, mimo że zajmują małą powierzchnię skóry. Wtedy stosujemy leczenie ogólne. Przy tej okazji warto podkreślić, że wielu pacjentów z łuszczycą skory owłosionej głowy trafia do dermatologa dopiero po wielu latach prób leczenia się samemu. Wydawało im się bowiem, że mają łupież i stosowali różne reklamowane preparaty na tę dolegliwość. Oczywiście bez żadnej poprawy. To pokazuje, że w dermatologii, podobnie jak w innych schorzeniach, najważniejsze jest prawidłowe rozpoznanie. Dopiero potem możemy myśleć, jakie leczenie chcielibyśmy i jakie należy zastosować.
Jak długo można stosować leczenie miejscowe? Czy można je odstawić od razu po uzyskaniu widocznej poprawy zmian skórnych?
Takie leczenie można długo stosować. Aby zmniejszyć ryzyko nawrotu zmian po skutecznym leczeniu, często stosujemy leczenie proaktywne. Polega ono na tym, że, po skutecznym ustąpieniu zmian łuszczycowych stosuje się na skórę w tych miejscach, w których były zmiany, preparaty miejscowe dwa razy w tygodniu, mimo że skóra wygląda zdrowo. Takie leczenie można stosować przez wiele miesięcy i powtarzać wiele razy. Terapia proaktywna w łuszczycy zakłada długoterminowe leczenie skóry, która teoretycznie nie jest objęta chorobą. Celem tej terapii jest wydłużenie okresu remisji klinicznej i czasu do kolejnego nawrotu choroby. A ryzyko nawrotu jest wysokie.
Na czym polega leczenie podtrzymujące w łuszczycy?
Leczenie podtrzymujące to leczenie po całkowitym lub prawie całkowitym ustąpieniu zmian skórnych. Wtedy nie odstawia się leku, tylko zmniejsza jego dawkę lub częstość stosowania, aby zapobiegać nawrotom choroby. Leczenie proaktywne, o którym mówiłam wcześniej, jest jedną z form leczenia podtrzymującego.
Jakie właściwości powinien mieć skuteczny i bezpieczny preparat do stosowania miejscowego?
Przede wszystkim każdy preparat powinien być bezpieczny. O bezpieczeństwo pacjenta dba się na przynajmniej dwóch etapach. Po pierwsze, leki, które kupujemy w aptece przeszły długi proces badań jakości i bezpieczeństwa leczenia i możemy mieć pewność, że takie właśnie są. Drugim etapem jest decyzja dermatologa, którego zadaniem jest takie dobranie leku do pacjenta i takie stosowanie, aby to leczenie było bezpieczne. Natomiast w trzecim etapie dbamy sami o siebie, stosując leczenie zgodnie z zaleceniem lekarza dermatologa. Warto przy tym podkreślić, że w dermatologii oglądanie i badanie skóry jest bardzo ważne dla podjęcia decyzji o leczeniu. Czasami jednak wykonujemy teleporady, co ma znaczenie szczególnie dla pacjentów, którzy mieszkają daleko, ale w dermatologii jest to na pewno rozwiązanie tylko w szczególnych sytuacjach.
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego pacjentom dorosłym z łagodną postacią łuszczycy, zarówno w terapii reaktywnej, jak i proaktywnej, zalecane są preparaty z kalcypotriolem oraz betametazonem. Jakie są korzyści z ich stosowania?
Kalcypotriol jest pochodną witaminy D3. Witamina ta jest potrzebna dla prawidłowego funkcjonowania wielu narządów, w tym skóry. Również w łuszczycy ma duże znaczenie. Jednak samo przyjmowanie witaminy D3 w kapsułkach nie jest wystarczające dla poprawienia stanu skóry. Istnieją pochodne witaminy D3 do stosowania zewnętrznego. Sam krem z witaminą D3 jest lekiem o dość słabym działaniu na łuszczycę i rzadko go stosujemy w dermatologii. Dużo lepiej sprawdzają się żele, maści, a także piana, w której połączono pochodnie witaminy D3 z betametazonem. Z uwagi na synergistyczne działanie dwóch substancji o uznanym działaniu przeciwłuszczycowym, jest to obecnie leczenie pierwszego wyboru u pacjentów z łagodną łuszczycą, zajmującą małą powierzchnię skóry.
Rozmawiała: Bożena Stasiak