Jeśli mężczyzna jeszcze nie odczuwa dolegliwości wynikających z łagodnego rozrostu prostaty, to na początek zaleca się zmianę stylu życia. Urolog, do którego zgłosi się mężczyzna, powinien zlecić badanie USG. To konieczne dla sprawdzenia, czy mimo braku objawów (bądź tylko niewielkich) w drogach moczowych nie dzieje się nic niepokojącego, czy nie dochodzi do kamicy, czy stan górnych dróg moczowych jest prawidłowy ? mówi prof. dr hab. n. med. Jakub Dobruch, FEBU, kierownik Kliniki Urologii CMKP w Warszawie.
Czym jest łagodny rozrost prostaty i dlaczego to nie jest to samo co przerost gruczołu krokowego, chociaż objawy są podobne?
Faktycznie, te dwa pojęcia ? rozrost i przerost prostaty ? często są mylone. Być może dlatego, że objawy są takie same. Z tym że w przypadku rozrostu dochodzi do nadmiernego mnożenia się komórek stercza, zarówno gruczołowych, jak i wywodzących się z elementów podścieliska, a w przypadku przerostu ? do ich powiększania. W rezultacie prostata zwiększa objętość, powodując różne dolegliwości. Tak jak rozrost, tak i przerost prostaty nie powodują raka, choć mogą z nim współistnieć. Łagodny rozrost prostaty (BPH, bening prostate hyperplasia) dotyczy głównie mężczyzn po 50. roku życia i występuje u co drugiego mężczyzny w tym wieku. Im mężczyzna starszy, tym częstsze występowanie BPH. Po 80. r.ż. dotyczy już ok. 90 proc. tej populacji.
BPH określa się jako zespół chorobowy utworzony przez kilka elementów, o różnorodnym przebiegu klinicznym. Te elementy to: powiększenie gruczołu krokowego, przeszkoda podpęcherzykowa, objawy ze strony dolnego odcinka dróg moczowych, tzw. LUTS, oraz dysfunkcja mięśnia wypieracza pęcherza. Za najważniejsze cechy kliniczne BPH uważa się wiek, objawy ze strony dolnego odcinka dróg moczowych, powiększenie objętości stercza oraz przeszkodę podpęcherzykową, wynikającą ze wzmożonego napięcia mięśni gruczołu krokowego, cewki moczowej i szyi pęcherza moczowego.
Jakie mogą być objawy łagodnego rozrostu prostaty?
To przede wszystkim osłabienie strumienia moczu, trudności w rozpoczęciu mikcji, przerywany strumień moczu, oddawanie moczu kroplami, wydłużony czas mikcji, uczucie zalegania moczu po mikcji, nietrzymanie moczu. Objawy te mogą mieć różny charakter, występować w mniejszym lub większym natężeniu, mogą być przez jakiś czas prawie niezauważalne, nie powodując żadnego dyskomfortu albo niemal niezauważalny.
To dlatego przy rozpoznaniu stosuje się zasadę ?wait and watch?, czyli ?czekaj i obserwuj??
Jeśli mężczyzna jeszcze nie odczuwa dolegliwości wynikających z łagodnego rozrostu prostaty, jeśli nie stanowi to dla niego żadnego problemu w codziennym funkcjonowaniu, to na początek zaleca się zmianę stylu życia, np. zmniejszenie ilości wypijanych płynów przed snem czy niespożywanie wieczorem owoców zawierających duże ilości wody. Ale urolog, do którego zgłosi się mężczyzna, powinien zlecić badanie USG. To konieczne dla sprawdzenia, czy mimo braku objawów (bądź tylko niewielkich) w drogach moczowych nie dzieje się nic niepokojącego, czy nie dochodzi do kamicy, czy stan górnych dróg moczowych jest prawidłowy. To właśnie pośrednio dzięki takim USG wykrywa się nowotwory nerki, pęcherza moczowego na wczesnym etapie ich rozwoju. Skuteczne leczenie przyczynia się do zmniejszenia śmiertelności z ich powodu.
To dobrze, jeśli mężczyzna przychodzi do urologa i mówi, że ma problem. Wydaje się jednak, że wielu z nich w takiej sytuacji najpierw sięga po rozmaite suplementy, których na rynku sporo. A z reklam wynika, że wystarczy sięgnąć i ? problem sam znika.
Towarzystwa urologiczne nie zajmują stanowiska wobec suplementów. Wynika to z niedostatków badań, które by potwierdziły skuteczność rozmaitych preparatów w leczeniu chorych na BPH. Niezależnie od skuteczności, badany związek może wywołać efekt placebo. Osoba, która zdecydowała się go przyjąć, uzna, że jest on pomocny. W razie problemów z prostatą kontakt z lekarzem jest niezbędny, gdyż ? jak już powiedziałem ? przy okazji diagnostyki możemy wykrywać inne choroby.
Kiedy problem jest już na tyle duży, że trzeba wejść z terapią, to jak leczy się łagodny rozrost gruczołu krokowego?
Zaczynamy od farmakoterapii, a tu mamy spory wachlarz leków, należących do kilku grup. To np. alfa-blokery, czyli leki blokujące receptor alfa-1-adrenergiczny. Hamują ten receptor w dnie pęcherza, cewce moczowej i podścielisku gruczołu krokowego, powodują rozkurcz mięśni i ułatwiają oddawanie moczu. Możemy też stosować leki hormonalne, inhibitory 5-alfa-reduktazy, które hamują konwersję testosteronu w dihydrotestosteron, hormon odpowiedzialny za powiększanie gruczołu krokowego. U wybranych chorych stosuje się także leki antymuskarynowe bądź lek pobudzający receptory beta-3-adrenergiczne. W Polsce wszystkie te leki są dostępne.
Czy łagodny rozrost prostaty ma wpływ na seksualność mężczyzny, czy może powodować zaburzenia erekcji, a jeśli, to w jakim stopniu?
Uprawianie seksu z przepełnionym pęcherzem czy innymi dolegliwościami wynikającymi z rozrostu gruczołu krokowego nie jest łatwe. Tak więc odpowiedź jest jedna: tak, BPH jak najbardziej wpływa na życie intymne mężczyzny. Oczywiście ten związek zależy od tego, na ile rozrost stercza stwarza problemy. I jeszcze jedno: niektóre leki przyjmowane na BPH mogą powodować zaburzenia wzwodu. Z drugiej strony można powiedzieć, że ponieważ łagodny rozrost stercza dotyczy mężczyzn głównie w starszym wieku, którzy już nie współżyją często, może nie jest to aż tak istotne.
Ale dla tych, którzy to robią nadal i wcale nierzadko, problem może być ważny. Nawet bardzo. Wykazano, że mężczyźni, którzy odczuwają dyskomfort z powodu rozrostu stercza, doświadczają, chociaż w różnym stopniu, zaburzeń wzwodu. I z pewnością woleliby ich nie odczuwać.
Na zaburzenia erekcji mamy dziś wiele leków, bo od czasów słynnej niebieskiej tabletki pojawiło się ich sporo. Na dodatek są coraz łatwiej dostępne ? i ze względu na to, że część z nich można nabyć bez recepty, i ze względu na niższe ceny, bo mamy generyki. Czy jednak, stosując lek zwalczający objawy łagodnego przerostu stercza, możemy stosować jednocześnie lek na zaburzenie erekcji?
Jak najbardziej. Te leki można ze sobą łączyć. Tym bardziej że niektóre z nich, jak tadalafil, lek z grupy inhibitorów fosfodiesterazy typu 5, mają we wskazaniu również łagodzenie skutków rozrostu prostaty.
Można więc powiedzieć: dwa w jednym, bo działa na dwie jednostki chorobowe.
Tak, mężczyźni cenią to, że lek działa do 36 godz. od przyjęcia. Oczywiście ci, którzy nie mają problemów z rozrostem prostaty, mogą zażywać ten lek okazjonalnie.
Rozmawiała Bożena Stasiak