Minister Zdrowia Izabela Leszczyna chce wprowadzić zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach paliw. Propozycję poparli Donald Tusk i Mateusz Morawiecki. Pomysł jest dobry, choć nie idealny.
Prace nad rozwiązaniami, które miałyby doprowadzić do zmniejszenia dostępności alkoholu w Polsce, już trwają, jednak decyzje o ostatecznych rekomendacjach zapadną po rozmowach z koalicjantami. Nowe przepisy zakazywałyby też reklamy alkoholu w telewizji do godz. 22 (obecnie jest to godz. 20). Prace nad ustawą zlecił sam szef rządu. Pomysł zyskał już zaskakującego sojusznika: byłego premiera.
Mateusz Morawiecki uważa, że alkohol to zło – i nie można się z tym nie zgodzić. Uzależnienie rozwija się podstępnie, a przejście od picia okazjonalnego do nałogowego jest bardzo trudne do uchwycenia. Alkoholizm prowadzi do rozpadu więzi rodzinnych, społecznych, niszczy zdrowie, sferę zawodową i emocjonalną. Tak, bezdyskusyjnie jest złem. Niestety Polacy piją coraz więcej, a nałóg ten przestał być jedynie domeną mężczyzn. Raport „Zwrot w modelach konsumpcji” (2023) opracowany pod redakcją zespołu prof. Andrzeja M. Fala dowodzi, że osoby, które już wcześniej skłonne były do picia szkodliwego i nadmiernego, w większym stopniu stały się podatne na zwiększanie ilości wypijanego alkoholu oraz na zachowania ryzykowne. Wzrósł też odsetek Polaków, którzy piją nadmiernie – to już 27 proc. osób spożywających alkohol, czyli o 10 proc. więcej niż jeszcze kilka lat temu. Polacy piją mniej piwa, za to dużo więcej napojów spirytusowych.
To nie wszystko. Do wielu nieszczęść na drodze wciąż doprowadzają pijani kierowcy oraz pijani… rowerzyści. Dlatego jeśli jakiekolwiek przepisy mogłyby to zmienić albo choćby w jakimś stopniu ograniczyć, potrzebujemy ich. To temat bardzo ważny, a nie zastępczy. Trzeba się nim zająć.
A gdyby tak dać wędkę zamiast ryby? Wędką w tym kontekście jest edukacja dotycząca wpływu alkoholu na zdrowie. Wiedza o tym, jak łatwo można się uzależnić, a jak trudno z nałogu wyjść. Zmiana polskiej kultury picia. Dziś alkohol towarzyszy takim uroczystościom jak chrzest czy pierwsza komunia święta, a po napoje bezalkoholowe mogą sięgać nieletni. Polacy od dzieciństwa przyzwyczajani są do „butelki”. To mocne stwierdzenie, ale prawdziwe.
Zakazy nie są rozwiązaniem wszystkich problemów i w tym przypadku również nie będą. Potrzebujemy regularnie prowadzonych, ogólnokrajowych, przemyślanych, głośnych (!) kampanii społecznych zwiększających świadomość Polaków dotyczącą destrukcyjnego wpływu alkoholu na zdrowie i życie, co powinno iść w parze z nowymi przepisami. W przeciwnym wypadku zakaz sprzedaży alkoholu na stacji benzynowej na niewiele się zda – wystarczy, że zainteresowany pójdzie na zakupy do najbliższej Żabki, które rozsiane są przecież po całej Polsce.
A może trzeba iść o krok dalej i na etykietach wyrobów alkoholowych zacząć umieszczać ostrzeżenia takie jak na opakowaniach papierosów? Lobby tytoniowe jest silne, a mimo to się udało. Niech uda się też z alkoholem. Może czas podsunąć to Ministerstwu Zdrowia?
O tym, do czego mogą prowadzić zakazy, niech świadczą czasy prohibicji w Stanach Zjednoczonych w latach 1913–1933. W tym czasie Amerykanie mieli żyć w trzeźwości, ale to tylko teoria. W praktyce podziemna sprzedaż alkoholu kwitła, a przestępcy, którzy sprzedawali go nielegalnie, dorobili się ogromnych majątków.
Ku przestrodze.
Ewa Podsiadły-Natorska
Redaktor prowadząca światlekarza.pl