Trzy niezwykle wartościowe wykłady zostały wygłoszone podczas sesji autorskiej prof. Grażyny Rydzewskiej-Wyszkowskiej, wiceprezeski Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, w czasie I konferencji „Medycyna z Diamentami” 5 listopada w hotelu Polonia Palace.

Wykład #1: Mikroskopowe zapalenie jelita grubego – jak ważne jest niewidoczne dla oczu, prof. Grażyna Rydzewska-Wyszkowska

Ta złożona przewlekła zapalna choroba jelita grubego, o nie do końca poznanej etiologii, została opisana stosunkowo niedawno, bo w 1982 roku (ale zapalenie kolagenowe, jako jeden z trzech typów tego schorzenia, poza zapaleniem limfocytowym i niezdeterminowanym, po raz pierwszy opisano w 1976 roku), podczas gdy np. pierwszy opis nieswoistego zapalenia jelit pochodzi z 1895 roku, a opis choroby Leśniowskiego-Crohna z 1904 roku. Niełatwo ją zdiagnozować, właśnie ze względu na mikroskopowe zmiany. I może być tak, że kolonoskopia wyjdzie prawidłowa, co nie wyklucza MNZJ. Dlatego tak ważna jest ocena histopatologiczna.

Głównym objawem tej choroby jest przewlekła wodnista biegunka, bez śladów krwi, połączona z nietrzymaniem stolca, do czego dochodzi nawet nocą – takie objawy ma ok. 35,5 proc. chorych. Natomiast inne objawy, charakterystyczne dla innego rodzaju zapaleń jelit, mogą występować dużo łagodniej i nie są dominujące.

Ponieważ etiologia schorzenia nie została do końca określona, o przyczynach i czynnikach ryzyka wiadomo niewiele. Mogą to być czynniki środowiskowe, genetyczne, niektóre dodatki do żywności czy produktów kosmetycznych, (np. karagen, emulgatory, mikroplastik, pochodne tytanu). Na zachorowanie bardziej naraz one są osoby starsze, trzy razy częściej chorują kobiety (ale najmłodszy pacjent w Polsce miał 17 lat i to osoba połci męskiej), częściej osoby nadużywające niektórych leków, np. niesterydowych leków przeciwzapalnych.

Z MNZJ mogą współistnieć inne choroby autoimmunologiczne, nie tylko jelit, np. celiakia, łuszczyca, cukrzyca, choroba Hashimoto, RSZ, ZZSK.

Leczenie opiera się na budezonidzie, budezonid MMX można stosować również w leczeniu podtrzymującym remisję.

Ponieważ częstość występowania MNZJ się zwiększa, konieczna jest szersza edukacja lekarzy na ten temat, prowadzenie rejestru chorych i określenie ośrodków, ukierunkowanych na opiekę nad takimi pacjentami.

Wykład #2: Żywność funkcjonalna jako jedna z możliwości wsparcia leczenia chorób zapalnych jelit, dr n. med. Martyna Więcek

Jest wiele możliwości wspierania terapii nieswoistych chorób zapalnych jelit, jednak nie w pełni je wykorzystujemy. Jedną z nich jest stosowanie kwasu masłowego, którego właściwości zostały już dobrze poznane. Wiadomo, że zmniejsza on stan zapalny w jelicie, zwiększa wydzielanie leptyny, hormonu, który odgrywa ważną rolę w kontrolowaniu masy ciała, korzystnie działa na działalność wydzielniczą trzustki, reguluje gospodarkę węglowodanową.

Rozliczne badania pokazują, że jego rola nie ogranicza się tylko do chorób jelit, ale może okazać się korzystny w leczeniu wielu innych chorób, jak np. cukrzyca typu 2, alzheimer czy choroba Parkinsona, zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Kwas masłowy, jako wynik fermentacji bakteryjnej, produkowany jest głównie w okrężnicy. Jeśli ta produkcja zostanie zahamowana, to należy rozpatrzeć suplementację. W suplementacji wykorzystuje się maślan sodu – sól sodową kwasu masłowego.

I tu uwaga: jedynie preparaty w postaci mikrootoczkowanej docierają do jelita grubego, tylko w takiej postaci wykazują działanie.

Wykład #3: Zarządzanie działaniami niepożądanymi u pacjentów przyjmujących analogi receptora GLP-1, dr hab. Alina Kuryłowicz

W wielu przypadkach schorzenia nie związane z układem pokarmowym mogą dawać objawy, charakterystyczne dla zaburzeń gastroenterologicznych. Dotyczy to m.in. zespołu metabolicznego, a w szczególności choroby otyłościowej, stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2. U takich chorych często pojawia się dyspepsja czynnościowa czy refluks przełyku – GERD. Może dochodzić do sytuacji, kiedy leki stosowane w leczeniu tych schorzeń, nasilają objawy ze strony układu pokarmowego.

I tak np. objawy niepożądane mogą się nasilać po stosowaniu tak popularnych obecnie leków w terapii cukrzycy i choroby otyłościowej, jak tych należących do hormonów inkretynowych – GLP-1. Ich zadaniem jest stymulowanie wydzielanie insuliny, ograniczenie uwalniania glukagonu, zmniejszenie stopnia insulinooporności, stymulowanie perystaltyki, przyspieszenie opróżniania żołądka, hamowanie ośrodka głodu.

Rolą lekarza w takich sytuacjach jest odpowiednie zarządzanie objawami ubocznymi. Tak, aby nie pozbawiać pacjenta możliwości korzystania ze skutecznej terapii lekami inkretynowymi, a jednocześnie uwolnić go od zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego.

Skutecznym i bezpiecznym lekiem może być zastosowanie itoprydu – to lek z grupy prokinetyków, zapewniający odpowiednią perystaltykę, sprawdzający się w chorobie refluksowej przełyku, można go stosować również u chorych po operacjach bariatrycznych.

Zapraszamy do obejrzenia zdjęć z sesji autorskiej prof. Grażyny Rydzewskiej-Wyszkowskiej!